Nhiều sản phẩm đặc sản của các địa phương đã trở thành thế mạnh được tiêu thụ ở các kênh phân phối trong nước và xuất khẩu sang thị trường nước ngoài. Từ đó không chỉ giúp bà con ổn định thu nhập, nâng cao chất lượng cuộc sống mà còn , quảng bá được truyền thống văn hoá đặc sắc của các dân tộc ở địa phương.

Công ty Cổ phần (CTCP) Doanh nghiệp xã hội Craft Link là một trong những ví dụ điển hình, đã có nhiều dự án hỗ trợ các nhóm đồng bào dân tộc thiểu số trong việc khôi phục nghề truyền thống, phát triển sản xuất hàng thủ công, tăng thêm thu nhập cho cộng đồng.

Chia sẻ tại Tọa đàm “Khai thác giá trị văn hoá, phát triển sản phẩm vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi” do Tạp chí Công Thương tổ chức mới đây, bà Trần Tuyết Lan - Giám đốc Công ty Cổ phần Doanh nghiệp Xã hội Craft Link cho biết, trải qua hơn 27 năm thành lập và phát triển, đến nay, Craft Link đã thực hiện được 41 dự án, tại nhiều tỉnh thành trên cả nước như: Hà Giang, Lào Cai, Yên Bái, Điện Biên, Sơn La… Qua đó hỗ trợ rất nhiều nhóm đồng bào DTTS trong việc khôi phục nghề truyền thống của dân tộc mình.

Giám đốc Công ty Cổ phần Doanh nghiệp Xã hội Craft Link chia sẻ, trong những năm qua, Craft Link đã tiến hành nhiều dự án ở khắp mọi miền của đất nước với rất nhiều nhóm dân tộc thiểu số để tập huấn và hỗ trợ cho họ tăng thêm nội lực, để họ sử dụng chính những kĩ năng làm hàng thủ công truyền thống và những đặc trưng văn hoá truyền thống đưa vào các sản phẩm mới. Từ đó có thể giới thiệu, quảng bá ra thị trường, tăng thêm thu nhập.

Khi thu nhập tăng cao thì đồng bào sẽ vui, sẽ quay lại làm nhiều hơn nữa các sản phẩm thủ công truyền thống, nhờ vậy nền văn hoá và bản sắc văn hoá được gìn giữ, phục hồi và phát huy, lưu giữ cho thế hệ mai sau.

Trong số các dự án mà Craft Link tiến hành suốt những năm qua để hỗ trợ các nhóm dân tộc thiểu số, Craft Link triển khai nhiều đợt tập huấn, mỗi dự án kéo dài trong hai năm. Trong hai năm đó, chúng tôi tổ chức tập huấn cho các nhóm dân tộc thiểu số về các kỹ năng cơ bản mà họ cần phải biết.

Thứ nhất là kỹ năng quản lý nhóm. Điều này rất quan trọng, bởi sau này khi dự án kết thúc thì họ cần phải tự quản lý nhóm họ, phát triển một cách bền vững về sau.

Thứ hai là kỹ năng thiết kế, phát triển sản phẩm và hoàn thiện sản phẩm. Bởi đồng bào dân tộc thiểu số chỉ có kỹ năng truyền thống như thêu dệt, mây tre đan... nhưng để đưa các kĩ năng đó vào các sản phẩm sao cho nhuần nhuyễn, làm sao để hỗ trợ họ khai thác được các giá trị văn hóa truyền thống, đưa chính những giá trị văn hóa truyền thống vào sản phẩm thì họ cần phải có sự hỗ trợ của những tổ chức giống như Craft Link.

Thông qua quá trình làm việc trong vòng hai năm qua, các nhóm cũng lĩnh hội được nhiều kiến thức mới, đồng thời củng cố lại được tất cả các kỹ năng nghề truyền thống của họ, qua đó gìn giữ được nền văn hóa truyền thống và bản sắc văn hóa ẩn chứa trong các sản phẩm.

“Những năm đầu thành lập, một trong những dự án mà chúng tôi tiến hành là dự án hỗ trợ nhóm người Mông ở Kỳ Sơn, Nghệ An. Dự án đó chúng tôi rất nhớ, bởi trong dự án đó Craft Link đã kết hợp với UNDCP (Chương trình Kiểm soát ma tuý của Liên Hợp Quốc) và Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn để tiến hành xóa bỏ cây thuốc phiện ở vùng đó, đồng thời thay thế thu nhập từ thuốc phiện trước kia bằng thu nhập từ sản xuất và tiêu thụ hàng thủ công truyền thống. Sau hai năm, dự án kết thúc, chúng tôi có tiến hành một khảo sát về tác động của dự án đến người dân như thế nào, người dân cảm thấy ra sao và có đánh giá như thế nào về hiệu quả dự án mang lại” - bà Trần Tuyết Lan chia sẻ.

Hầu hết các chị em tham gia trong dự án đều trả lời rằng họ rất vui bởi vì thứ nhất là tự kiếm được thêm thu nhập. Phụ nữ Mông trước kia hầu như không tự kiếm được thu nhập bằng tiền, nhưng giờ đã có thể bán sản phẩm, có tiền. Thứ hai là những người phụ nữ Mông thấy rằng kỹ năng truyền thống của họ được phục hồi và hàng ngày họ vừa có thể làm vừa có thể chăm sóc được con cái.

Các dự án của Craft Link không chỉ giúp các nhóm dân tộc thiểu số và các nhóm làng nghề khôi phục nền văn hóa truyền thống mà còn giúp họ có thêm thu nhập thông qua hệ thống marketing và phân phối của Craft Link tại Việt nam và nước ngoài, giúp nhóm tự quản lý và phát triển bền vững. Hiện tại Craft Link đang trợ giúp 70 nhóm sản xuất trên khắp đất nước, với tổng số người hưởng lợi lên đến hơn 6.000 người.

Những tấm vải vẽ sáp ong của người H'Mông ở bản Pà Cò (Mai Châu, Hòa Bình), những chiếc khăn họa tiết dệt tay truyền thống trên trang phục của phụ nữ dân tộc Mường và Thái tại thôn Khạt xã Đồng Lương (Lang Chánh, Thanh Hóa), những chiếc túi xách họa tiết trổ ghép và thêu móc xích đa dạng, tinh tế của những cô gái H’Mông ở bản Phà Sắc (Kỳ Sơn, Nghệ An),… Những sản phẩm tưởng chừng như chỉ quẩn quanh nơi miền núi, vùng sâu, vùng xa, giờ đã vươn ra toàn cầu, trong đó có những thị trường khó tính như châu Âu, châu Mỹ, châu Úc,... 

Tiếp tục hỗ trợ các dự án

Bà Trần Tuyết Lan chia sẻ, từ năm ngoái đến nay, Craft Link đang hỗ trợ các nhóm gây dựng lại và mạnh mẽ hơn. Trong những năm tiếp theo, Craft Link xác định tiếp tục hỗ trợ các nhóm mới nữa trong việc duy trì truyền thống văn hóa của chính họ và lưu giữ bản sắc văn hóa truyền thống cho thế hệ mai sau.

Trong năm tiếp theo, Craft Link cũng sẽ tiến hành các dự án hỗ trợ nhóm Tày và hai nhóm Thái ở Kỳ Sơn - Nghệ An, một nhóm Thái ở Mai Châu - Hòa Bình.

Trong năm tới, 4 dự án đó Craft Link vẫn tiếp tục. Ngoài ra vẫn tiến hành thêm các hoạt động trình diễn nghề. Chúng tôi thấy là công chúng đón nhận rất hoan nghênh. Công chúng rất thích những hoạt động trình diễn nghề bởi vì họ đến họ trải nghiệm và họ học hỏi từ nhóm dân tộc thiểu số rất nhiều. Các nhóm cũng thích tham gia các hoạt động bởi vì họ thấy là nền văn hóa của họ, kỹ năng của họ được công chúng trân trọng.

“Thông qua quá trình đó thì chính nội lực của họ cũng được được nâng lên. Bởi vì họ thêu hay là dệt, họ cảm thấy là công việc bình thường, họ làm từ bao nhiêu năm nay, từ các thế hệ trước truyền lại cho họ. Nhưng khi thấy công chúng trân trọng các giá trị truyền thống đấy thì họ cảm thấy tự hào hơn về nền văn hóa của chính bản thân họ và quay lại yêu hơn nền văn hóa của chính mình và càng mong muốn lưu giữ nền văn hóa đó thông qua việc lưu giữ các kỹ năng làm hàng thủ công truyền thống” – bà Lan thông tin.

Bà Trần Tuyết Lan cũng hy vọng, sẽ có những chính sách ưu đãi riêng cho doanh nghiệp xã hội, tập trung vào hỗ trợ về thể chế, tài chính, đào tạo nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, hỗ trợ thông tin và tiếp thị… Đồng thời, phát triển mạng lưới, tạo điều kiện kết nối giữa các doanh nghiệp xã hội, giữa doanh nghiệp xã hội và các tổ chức trung gian, nhà đầu tư xã hội trong và ngoài nước. Các doanh nghiệp xã hội được tạo điều kiện tham gia các đoàn công tác nước ngoài cấp cao, tham gia hội chợ, triển lãm, giới thiệu sản phẩm, đăng ký danh bạ, thông tin dữ liệu xúc tiến quảng bá thương mại ở nước ngoài...