Trước đó, tháng 6/2023, EU đã ban hành Quy định chống suy thoái rừng (EUDR), đồng nghĩa các doanh nghiệp xuất khẩu nông, lâm sản phải chứng minh không liên quan hoạt động phá rừng. Ngày 5/7, Ủy ban châu Âu (EC) cũng thông qua quy định nhà sản xuất tạo ra chất thải dệt may phải trả tiền để họ thu gom và xử lý rác thải đó ở EU. Dự kiến, từ năm 2025, các công ty bán hàng thời trang cho người tiêu dùng EU sẽ phải thanh toán cho việc xử lý rác thải này... Bên cạnh đó, nhiều quốc gia ở châu Âu còn ban hành thêm đạo luật về nghĩa vụ thẩm định chuỗi cung ứng, buộc các công ty phải có trách nhiệm bảo vệ môi trường trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

Thực tế, những quy định trên đã tạo áp lực lớn cho các quốc gia xuất khẩu như Việt Nam. Sau 3 năm triển khai Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam - EU (EVFTA), kỳ vọng tăng trưởng thương mại đã thành hiện thực - Việt Nam là đối tác đứng thứ 11 về hàng hóa nhập khẩu vào EU. Nhiều mặt hàng xuất khẩu lợi thế của Việt Nam như: dệt may, da giày, thủy sản, nông sản... đều ghi nhận mức tăng trưởng tích cực. Thế nhưng, từ năm đầu năm 2023, những lợi thế này đã phần nào bị ảnh hưởng, bởi doanh nghiệp Việt Nam đang vướng các rào cản tiêu chuẩn chất lượng, bảo vệ môi trường, phát triển bền vững... gọi chung là tiêu chuẩn xanh.

Theo các chuyên gia, không chỉ EU, nhiều quốc gia như Mỹ, Nhật Bản, Australia... cũng đang có xu hướng áp dụng các tiêu chuẩn xanh đối với hàng hóa nhập khẩu. Người tiêu dùng đang có xu hướng ngày càng quan tâm đến cách làm ra sản phẩm có ảnh hưởng đến môi trường hay không và sẽ ể tẩy chay những sản phẩm không có nguồn gốc rõ ràng về bảo vệ môi trường và lao động.

Nếu doanh nghiệp Việt không chủ động đáp ứng các tiêu chuẩn xanh hóa, giảm phát thải thì hàng hóa không thể vào một số thị trường lớn. Mặt khác, để đạt mục tiêu giảm phát thải khí nhà kính, nhiều quốc gia áp dụng công cụ định giá carbon. Đối tượng chịu thuế là phát thải trực tiếp hoặc hàm lượng carbon của nhiên liệu hóa thạch.

Mặc dù, quá trình chuyển đổi xanh của EU tạo ra lộ trình từng bước để chúng ta có thể dần thích ứng, nhưng quỹ thời gian không còn nhiều, có những quy định sẽ áp dụng ngay từ năm 2024 hoặc năm 2025. Vì thế, các doanh nghiệp không nên chờ đợi đến khi EU bắt đầu áp dụng, mới gấp rút ứng phó mà ngay từ bây giờ nên chủ động chuyển đổi sang sản xuất xanh.

Thực hiện cam kết của Chính phủ đưa mức phát thải ròng về “0” vào năm 2050, Bộ Tài nguyên và Môi trường ước tính, các doanh nghiệp Việt Nam cần tới 400 tỷ USD để thay đổi công nghệ, phương thức quản lý. Tuy nhiên, giảm phát thải cũng tạo ra cơ hội mới cho doanh nghiệp thay đổi để tồn tại và phát triển, phù hợp với xu thế, nắm bắt cơ hội và có nguồn thu mới từ tài chính carbon, các nguồn tài chính xanh.

Khi doanh nghiệp nhận thức được rằng đây là thách thức và là cơ hội để đón đầu xu thế phát triển bền vững của tương lai, tăng sức cạnh tranh, họ sẽ chủ động rà soát năng lực quản trị, chuẩn bị nhân sự, chuyển đổi công nghệ, nguyên liệu sản xuất... để từ đó có những sản phẩm phục vụ nhu cầu tiêu dùng xanh.