Trong thời gian qua, công tác xử lý, tiêu thụ tro xỉ của các nhà máy nhiệt điện có nhiều thuận lợi. Hệ thống quy chuẩn, tiêu chuẩn để sử dụng tro, xỉ, thạch cao trong các lĩnh vực xây dựng, giao thông đã từng bước hoàn thiện; các quy định, hướng dẫn của các cơ quan quản lý Nhà nước và Tập đoàn cũng đã được ban hành. Việc này đã thúc đẩy mạnh mẽ quá trình tiêu thụ tro xỉ tại các nhà máy của EVN.

Cùng với đó, EVN và các đơn vị cũng đã nỗ lực tìm kiếm nhiều giải pháp nhằm xử lý, tiêu thụ tro xỉ tại các Nhà máy nhiệt điện (NMNĐ). Tỷ lệ tiêu thụ, tái sử dụng tro xỉ tại NMNĐ thuộc EVN đã tăng dần qua các năm. EVN đặt mục tiêu, tới năm 2022, tiêu thụ 100% toàn bộ lượng tro xỉ nhiệt điện phát sinh và đến năm 2025 tiêu thụ toàn bộ lượng tro xỉ tồn trữ tại các bãi chứa tro xỉ.

Báo cáo 8 tháng năm 2021 của EVN cho thấy khối lượng tro xỉ phát sinh của các nhà máy nhiệt điện thuộc EVN khoảng 4,8 triệu tấn; khối lượng tiêu thụ đạt 4,6 triệu tấn (tỷ lệ tiêu thụ đạt 95%).  Hiện tại, 100% nhà máy, công ty nhiệt điện thuộc EVN đã xây dựng và triển khai Đề án tiêu thụ tro xỉ, thạch cao; đồng thời thực hiện đăng kí hợp chuẩn, hợp quy, Giấy chứng nhận tro xỉ đủ điều kiện để tái sử dụng vào các mục đích cụ thể như làm phụ gia xi măng, bê tông, vật liệu san lấp, nền đường ô tô...

Mới đây, tại cuộc họp trực tuyến về vấn đề xử lý tro xỉ của EVN do Phó Tổng giám đốc EVN Nguyễn Tài Anh và Phó Tổng giám đốc EVN Ngô Sơn Hải chủ trì đã phân tích về thực trạng và đề ra các giải pháp để đẩy mạnh tiêu thụ tro, xỉ tại các NMNĐ của EVN.

EVN đang quản lý vận hành 14 NMNĐ than. Trung bình hàng năm, các nhà máy này tiêu thụ khoảng 40 triệu tấn than, đồng thời phát sinh khoảng 8 - 10 triệu tấn tro xỉ.

Trong các năm qua, với nhiều nỗ lực từ phía Tập đoàn và các NMNĐ, tỷ lệ tiêu thụ tro, xỉ các năm sau liên tiếp cao hơn năm trước. Năm 2020, dù ảnh hưởng của dịch COVID-19, tỷ lệ tiêu thụ tro, xỉ của EVN vẫn đạt tới hơn 83,4% khối lượng phát sinh, cao hơn nhiều so với tỷ lệ tiêu thụ trong năm 2019 (68,85%).

Nhà máy Nhiệt điện Vĩnh Tân 4

Theo lãnh đạo Ban Kỹ thuật sản xuất EVN, các nhà máy như NMNĐ Vĩnh Tân 2, Vĩnh Tân 4 (tỉnh Bình Thuận) dù gần đây có mức tiêu thụ khả quan hơn so với giai đoạn 2015 - 2017; tuy nhiên, tỷ lệ vẫn thấp so với yêu cầu đặt ra, khối lượng tro xỉ phải mang lên lưu bãi còn rất lớn. Công ty Nhiệt điện Vĩnh Tân 2 đã thực hiện theo Đề án tiêu thụ tro xỉ, Công ty luôn nỗ lực, tập trung thúc đẩy đồng bộ nhiều giải pháp để nâng cao sản lượng được tiêu thụ. 6 tháng đầu năm 2021, khối lượng tiêu thụ đã đạt khoảng 58% tổng khối lượng tro xỉ phát sinh.

Ông Phạm Đình Quang – Phó Giám đốc Nhà máy Nhiệt điện Vĩnh Tân 4 cho biết, Nhà máy đã được EVN phê duyệt Đề án tiêu thụ tro xỉ theo Quyết định số 1353/QĐ-EVN ngày 15/9/2020. Theo Đề án này mỗi năm 3 tổ máy của Nhà máy phát sinh 494.900 tấn tro xỉ. Mặc dù Nhà máy đã kí hợp đồng với 3 nhà thầu, tuy nhiên, tại thời điểm này do tình hinh dịch bệnh covid-19 kéo dài nên lượng tro xỉ  tiêu thụ của năm 2021 dự kiến đạt 144.500 tấn. Để thực hiện hiệu quả Đề án, Nhhà máy đang tích cực tìm kiếm thêm nhà thầu cung cấp dịch vụ tiêu thụ tro xỉ để giảm lượng tro, xỉ chôn lấp.

Tại Công ty Nhiệt điện Duyên Hải (tỉnh Trà Vinh), tỷ lệ tiêu thụ tro xỉ khoảng 85% lượng phát sinh trong 7 tháng đầu năm 2021. Nguyên nhân là do vị trí các nhà máy này cách xa các thị trường tiêu thụ, gây khó khăn trong việc vận chuyển, chi phí đội lên cao. Cùng đó, thói quen sử dụng vật liệu xây dựng làm từ tro, xỉ nhiệt điện chưa được người dân địa phương và khu vực phía Nam đón nhận, ảnh hưởng đến khả năng tiêu thụ sản phẩm làm từ tro xỉ.

Trước tình hình tiêu thụ tro, xỉ của khu vực miền Trung, Phó Tổng giám đốc EVN Nguyễn Tài Anh và Phó Tổng giám đốc EVN Ngô Sơn Hải nhấn mạnh, việc tiêu thụ tro, xỉ tại NMNĐ Vĩnh Tân 2, Vĩnh Tân 4 là vấn đề cấp bách, ảnh hưởng trực tiếp đến công tác sản xuất điện. Tuyệt đối không được để xảy ra tình trạng phải dừng vận hành các nhà máy do vấn đề tiêu thụ tro xỉ, đầy bãi chứa.

Ở chiều ngược lại, tại khu vực phía Bắc, công tác tiêu thụ tro xỉ tại các nhà máy nhiệt điện của EVN có nhiều thuận lợi hơn. Đơn cử như tại Công ty Nhiệt điện Thái Bình không chỉ với tro bay, mà tỷ lệ tiêu thụ xỉ, thạch cao trong các năm qua luôn đạt mức tối đa 100%. Tro, xỉ của nhà máy được các cơ quan có thẩm quyền đánh giá đạt tiêu chuẩn để tái sử dụng, do đó việc tiêu thụ khá thuận lợi.

Xe bồn thu tro bay tại xilo nhà máy nhiệt điện để đưa đi tiêu thụ

Những năm trước đây, vấn đề xử lý, tiêu thụ tro xỉ thải ra trong quá trình sản xuất điện luôn là vấn đề nan giải đối với Công ty nhiệt điện Mông Dương, bởi lượng xỉ thải luôn tồn với khối lượng lớn. Tư khi triển khai Đề án đến nay, Công ty đã cơ bản giải quyết được vấn đề này, đối với lượng xỉ đáy, đơn vị đã bán được cho một số đơn vị thu mua, còn với xỉ tro bay được vận chuyển đi san lấp tại một số dự án tại TP.Cẩm Phả và một số tỉnh lân cận.

Bên cạnh đó, Công ty cũng xây dựng hệ thống xử lý tro xỉ, khí thải, nước thải, chất thải rắn, chất thải nguy hại với công nghệ đồng bộ, liên kết chặt chẽ, hỗ trợ lẫn nhau. Toàn bộ lượng tro xỉ của nhà máy được chuyển qua hệ thống trạm bơm và đường ống thải xỉ bằng phương pháp thải xỉ ướt giúp không phát tán bụi ra môi trường, được chứa tại các bãi thải theo quy định.

Đại diện của Nhiệt điện Hải Phòng cho biết, công tác bảo vệ môi trường đặc biệt là xử lý tro, xỉ phát sinh trong quá trình sản xuất luôn được công ty quan tâm, đầu tư cũng như có những biện pháp xử lý tốt nhất. Mặt khác, Công ty đã ứng dụng các công nghệ, thiết bị tiên tiến trong việc xây dựng các công trình bảo vệ môi trường theo đúng thiết kế được cấp có thẩm quyền phê duyệt và hiện các công trình này đang hoạt động bình thường, cụ thể như: Hệ thống xử lý nước thải sản xuất; Hệ thống xử lý nước thải sinh hoạt; Hệ thống xử lý nước thải nhiễm dầu; Hệ thống lọc bụi tĩnh điện (ESP); Hệ thống khử SO2 trong khí thải (FGD); áp dụng công nghệ đốt kiểu phân cấp để giảm thiểu khả năng tạo NOx.  Đồng thời, Công ty tiến hành lập đề án để xử lý lượng tro xỉ còn tồn đọng tại bãi thải xỉ, dự kiến sau năm 2021 cơ bản lượng tro xỉ tại hồ sẽ được khai thác hết bảo đảm an toàn cho việc vận hành Nhà máy.

Xe chở tro đưa đi tiêu thụ tại Nhiệt điện Nghi Sơn

Đặc biệt, tại Công ty Nhiệt điện Nghi Sơn 1 cùng với việc áp dụng các giải pháp cải thiện chất lượng tro, xỉ đầu ra trong quá trình sản xuất điện, Nhà máy luôn tích cực phối hợp với các đơn vị tiêu thụ để xử lý hết lượng tro, xỉ, thạch cao phát sinh hàng ngày. Mặc dù, tình hình dịch bệnh Covid-19 ảnh hưởng lớn đến sản xuất kinh doanh nhưng hoạt động tiêu thụ tro, xỉ, thạch cao vẫn duy trì 100%. Để có được kết quả như vậy, Nhà máy Nhiệt điện Nghi Sơn 1 đã đưa ra các giải pháp đồng bộ và dài hạn, đồng thời có định hướng cụ thể cho đầu ra của sản phẩm.

Trong đó, Công ty tiếp tục ký hợp đồng với đơn vị bao tiêu theo các quy định trong Đề án được Tổng công ty Phát điện 1 (EVNGENCO1) phê duyệt; phối hợp cùng đơn vị bao tiêu ưu tiên phát triển thị trường trong khu vực lân cận, nhằm giảm được giá thành đáp ứng việc cạnh tranh với các đơn vị cung cấp khác.

Với ý thức và trách nhiệm, các đơn vị đã và đang nỗ lực triển khai Đề án và đạt  được kết quả ban đầu đáng khích lệ. Tuy nhiên để Đề án thực hiện đạt hiệu quả như mong đợi không chỉ có sự nỗ lực của các đơn vị, của EVN mà đặc biệt, cần có sự ủng hộ, chung tay của các Bộ, ngành, địa phương và về lâu dài để đẩy mạnh tiêu thụ tro, xỉ, cần xây dựng được thị trường vật liệu xây dựng không nung tại phía Nam.

​