New Zealand là đất nước với quy mô dân số thấp (5,2 triệu dân), chủ yếu sản xuất nông, lâm nghiệp và có nhu cầu nhập khẩu lớn đối với hàng hóa phục vụ tiêu dùng, xây dựng từ các đối tác chính như Trung Quốc, Australia, Hoa Kỳ, Nhật Bản, Hàn Quốc và Đức.

Số liệu thống kê cho thấy, kim ngạch thương mại hai chiều Việt Nam - New Zealand trong 3 tháng đầu năm 2023 đạt 342,7 triệu USD; trong đó, kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam đạt 167,36 triệu USD, tăng 4,1% so với tháng 2/2023 và giảm 1,8% so với cùng kỳ năm 2022; kim ngạch nhập khẩu từ New Zealand đạt 175 triệu USD, tăng 11,2% so với tháng 2/2023 và tăng 16% so với cùng kỳ năm 2022. Việt Nam tiếp tục là đối tác thương mại lớn thứ 13 (đứng thứ 5 trong ASEAN) của New Zealand.

Theo Thương vụ Việt Nam tại New Zealand, Việt Nam và New Zealand có nhiều tiềm năng để mở rộng quy mô thương mại song phương, trước mắt là mục tiêu thương mại hai chiều 2 tỷ USD vào năm 2024. Trong đó có vai trò thúc đẩy quan trọng của Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) mà hai nước đều là thành viên.

Tham tán Thương mại Trần Diệu Oanh cho biết, trong 3 năm gần đây, kể từ đại dịch Covid-19, do căng thẳng thương mại Mỹ - Trung, doanh nghiệp New Zealand đã chủ động thay đổi và tìm kiếm các đối tác tại các nước ASEAN, đặc biệt là Việt Nam nhằm thay thế cho sự phụ thuộc nhập khẩu vào thị trường Trung Quốc. Theo số liệu thống kế hàng năm, New Zealand nhập khẩu từ Việt Nam chủ yếu là các loại hàng hóa như: Sản phẩm gỗ, điện tử, hàng may mặc, thủy sản, cà phê...

Tuy là thị trường nhỏ, vị trí địa lý xa so với Việt Nam nhưng doanh nghiệp Việt Nam khi đã tiếp cận được thị trường khó tính này sẽ là cơ hội cho sự phát triển và hợp tác lâu dài vì văn hóa kinh doanh của người New Zealand là trung thành và tin tưởng các đối tác. Bên cạnh đó, việc thâm nhập vào một thị trường có nhiều yêu cầu khắt khe và có tính chọn lọc cao như New Zealand sẽ là một trong những yếu tố quan trọng tăng vị thế và hình ảnh doanh nghiệp.

Hàng năm, Thương vụ tổ chức các sự kiện chuyên ngành nhằm giới thiệu về thị trường, môi trường đầu tư kinh doanh tại Việt Nam, quảng bá những thế mạnh, cơ hội xúc tiến các hoạt động thương mại, đầu tư với Việt Nam tại các thành phố lớn của New Zealand. Bên cạnh đó, Thương vụ tham gia các sự kiện như triển lãm và hội chợ để giới thiệu sản phẩm của Việt Nam, qua đó hỗ trợ doanh nghiệp Việt Nam kết nối trực tiếp tới khách hàng là các nhà bán buôn, bán lẻ, người tiêu dùng tại New Zealand.

Các hoạt động được tổ chức nhằm lan tỏa hình ảnh một đất nước Việt Nam nhiều tiềm năng, cơ hội hợp tác trong cộng đồng doanh nghiệp New Zealand; coi trọng từ những cơ hội rất nhỏ để có thể đưa được sản phẩm Việt Nam sang thị trường New Zealand. Do đó, Thương vụ đã tranh thủ mọi cơ hội để tiếp xúc, quảng bá sản phẩm Việt và tiềm năng rộng lớn của Việt Nam với từng doanh nghiệp New Zealand. Chính các doanh nghiệp này sẽ là những mắt xích kết nối, tìm điểm đến cho sản phẩm nguồn gốc Việt Nam trên thị trường New Zealand. 

Tham tán Thương mại Trần Diệu Oanh nhận định, Hiệp định CPTPP mang lại lợi ích cho các nhà xuất khẩu của hai nước về ưu đãi thuế quan, mở rộng thị trường với đối tác của các nước thành viên, kết nối hạ tầng thương mại, giảm thuế. Ngoài ra, Việt Nam và New Zealand cũng hợp tác tạo thuận lợi cho thông quan sản phẩm nông, lâm nghiệp và thủy sản qua chứng nhận điện tử và sẽ thúc đẩy thử nghiệm các hệ thống chứng nhận điện tử nhằm thực hiện thông quan biên giới không cần giấy tờ đối với các sản phẩm có nguồn gốc từ thực vật và động vật.

Với lợi thế cùng là thành viên của nhiều hiệp định thương mại tự do như Khu vực thương mại tự do ASEAN-Australia-New Zealand (AANZFTA), Hiệp định Đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) và Hiệp định đối tác kinh tế toàn diện khu vực (RCEP), hai bên có thể tận dụng các lợi thế của nhau để thúc đẩy phát triển kinh tế, kết nối các chuỗi cung ứng trong các hiệp định FTA như: hỗ trợ xây dựng năng lực trong sản xuất nông nghiệp, an toàn thực phẩm để nâng cao chất lượng sản phẩm, chuyển giao công nghệ chế biến sản phẩm nông nghiệp, thủy sản… để xuất khẩu sang các thị trường của các đối tác có ký kết FTA cũng như các thị trường khác.  

Hiện nay, các doanh nghiệp New Zealand đang hướng tới Việt Nam để tìm kiếm nguồn cung hàng hóa thay thế. Doanh nghiệp New Zealand đa phần là các doanh nghiệp vừa và nhỏ nên thường sử dụng hình thức outsource (thuê ngoài) để sản xuất hàng hóa. New Zealand có dung lượng thị trường nhỏ nhưng đòi hỏi tiêu chuẩn cao. Do vậy, nếu có thể đáp ứng các tiêu chuẩn của New Zealand, doanh nghiệp Việt Nam sẽ xây dựng được uy tín và thương hiệu khi xuất khẩu sang các thị trường khác. 

Tuy nhiên, vị trí địa lý xa xôi, tách biệt với các nước khác (xung quanh là đại dương) khiến New Zealand dễ thực hiện các biện pháp bảo vệ nền nông nghiệp khỏi các nguy cơ dịch hại từ bên ngoài. Do vậy, New Zealand ban hành và áp dụng các quy định kiểm dịch động thực vật rất nghiêm ngặt để ngăn chặn và loại bỏ các rủi ro về an ninh sinh học, áp dụng đối với hàng loạt các sản phẩm và hàng hóa như thực vật và sản phẩm thực vật, động vật và sản phẩm động vật, các sản phẩm sinh học, thực phẩm...

Nhiều sản phẩm có rủi ro dịch hại như động vật, thực vật tươi sống không được phép nhập khẩu vào thị trường, hoặc chỉ được phép với các điều kiện kiểm dịch nghiêm ngặt, tùy theo hàng hóa và thị trường xuất khẩu. Các doanh nghiệp Việt Nam muốn xuất khẩu vào thị trường này cần phối hợp chặt chẽ với các đối tác nhập khẩu để đảm bảo hàng hóa phù hợp với các tiêu chuẩn và quy định của thị trường, Thương vụ Việt Nam tại New Zealand lưu ý.