Hiệp  định Đối tác  Toàn diện  và  Tiến bộ  xuyên  Thái Bình  Dương gọi  tắt là  Hiệp định CPTPP, là một hiệp định thương mại tự do (FTA) thế hệ mới, được kỳ vọng sẽ đặt ra các tiêu chuẩn cao cho các thỏa thuận thương mại, từ đó tạo ra động lực tăng  trưởng cho  hoạt động  trao đổi thương  mại trong  khu  vực và  trên thế giới.

Hiệp định được ký kết ngày 08 tháng 3 năm 2018 tại thành  phố San-ti-agô, Chi-lê, bao gồm 11 nước thành viên là Ốt-xtrây-li-a, Bru-nây, Canada, Chilê, Nhật Bản, Ma-lai-xi-a, Mê-hi-cô, Niu Di-lân, Pê-ru, Xinh-ga-po và  Việt Nam. Cho đến nay đã có 8/11 nước phê chuẩn Hiệp định (chỉ còn Ma-lai-xi-a, Chi-lê và Bru-nây chưa phê chuẩn), trong đó  Việt Nam là nước phê chuẩn thứ 7.

Hiệp định đã chính thức có hiệu lực  đối với  Việt Nam từ ngày 14 tháng 01 năm 2019.

Theo cam kết, các nước CPTPP sẽ phải cắt giảm gần như 100% dòng thuế về 0% sau một thời gian nhất định. Đặc biệt, giày dép là một trong những ngành có mức cắt giảm thuế về 0% nhanh nhất và vì vậy, được kỳ vọng sẽ được hưởng nhiều lợi ích từ Hiệp định CPTPP. Hiện nay, giày dép là ngành có kim ngạch xuất khẩu lớn hàng đầu của Việt Nam.

Theo số liệu thống kê của Tổng cục Hải quan, kim ngạch xuất khẩu giày dép của các doanh nghiệp  Việt Nam tăng liên tục qua các năm. Kết quả này đạt được một phần quan trọng là do Việt Nam tham gia nhiều FTA với mức cắt giảm thuế sâu rộng, tạo nhiều cơ hội cho ngành giày dép mở rộng thị trường. Tuy nhiên, dư địa để tăng trưởng xuất khẩu thông qua việc khai thác các thị trường mà Việt Nam có FTA còn rất nhiều.

Cam kết của Canada 

Về tổng thể, Canada cam kết xóa bỏ thuế nhập khẩu cho 95% số dòng thuế và 78% kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang Canada ngay khi Hiệp định có hiệu lực. Đối với mặt hàng giày dép, 55/69 số dòng thuế (tương đương 79,7%) được  xoá bỏ ngay  khi  Hiệp  định  có hiệu  lực  với 6 nước  ban  đầu.  

Các dòng  thuế còn lại xoá bỏ theo lộ trình, trong đó  9/69 số dòng  thuế (tương  đương 13%) sẽ giữ mức thuế cơ sở trong 8 năm đầu, xoá bỏ dần trong vòng 4 năm từ năm thứ 9 và về 0% vào năm thứ 12; 1/69 dòng thuế giảm xuống còn một phần tư so với mức thuế cơ sở vào năm thứ 1, giữ ở mức này đến năm thứ 11 và về 0% vào năm thứ 12; 1/69 dòng thuế sẽ được xoá bỏ dần  sau 7 năm, về 0%  vào năm thứ 7; 3/69 dòng thuế còn lại xoá bỏ thuế quan sau 11 năm, về 0% vào năm thứ 11.

Hiệp định CPTPP hiện là FTA duy nhất mà  Việt Nam có với Canada. Do đó, Hiệp định được kỳ vọng rất nhiều trong việc tạo lợi thế cạnh tranh cho hàng hóa  Việt Nam, đặc biệt là mặt hàng giày dép, xâm nhập vào thị trường Canada, đặc biệt khi thuế suất nhập khẩu tối huệ quốc (MFN) trước khi Hiệp định CPTPP có hiệu lực của mặt hàng này tại thị trường Canada là tương đối cao, lên tới 20%. 

Có thể thấy, Canada cam kết gần 80% dòng thuế của mặt hàng da giày sẽ về 0% ngay khi Hiệp định có hiệu lực từ ngày 30/12/2018, tương đương 78% kim ngạch  xuất  khẩu  mặt  hàng  này  của  Việt  Nam,  trong  đó  có  những  mặt  hàng đang chịu thuế suất cơ sở rất cao trước khi Hiệp định có hiệu lực, lên tới 20%. 

Nhóm hàng có mã HS 6404 (Giày, dép có đế ngoài bằng cao su, plastic, da thuộc hoặc da tổng hợp và mũ giày bằng nguyên liệu dệt) và HS 6403 (Giày, dép có đế ngoài bằng cao su, plastic, da thuộc hoặc da tổng hợp và mũ bằng da thuộc) là những nhóm hàng có tỷ lệ kim ngạch xuất khẩu lớn của  Việt Nam sang Canada. Các nhóm hàng này có tỷ lệ lớn số dòng thuế sẽ được xóa bỏ thuế quan ngay khi Hiệp định có hiệu lực, lên tới 90% và 73,7%, do đó sẽ tạo lợi thế rất lớn cho các mặt hàng có thế mạnh xuất khẩu này của  Việt Nam. 

Đối với nhóm hàng 6405 và 6406, tuy kim ngạch xuất khẩu các mặt hàng này của  Việt Nam sang Canada hiện còn khiêm tốn nhưng dư địa tăng trưởng thương mại sẽ là rất lớn do 100% mặt hàng thuộc hai nhóm này sẽ được xóa bỏ thuế quan ngay khi Hiệp định có hiệu lực. Đối với danh mục xóa bỏ thuế quan theo lộ trình, danh mục CA1 (mức thuế nhập khẩu sẽ giữ ở mức thuế cơ sở từ năm thứ nhất đến năm thứ 8 và sẽ được xóa bỏ sau 4  năm kể  từ năm thứ 9,  và hàng  hóa đó sẽ  được miễn thuế kể từ ngày 01 tháng  01 năm thứ 12)  bao gồm một số loại giày làm từ cao su hoặc nhựa, giày  có  cổ  cao  quá  mắt  cá chân  và  mũi  giày  được  gắn  kim loại  để  bảo vệ…  

Các mặt hàng này hiện đang có thuế suất cơ sở từ 10 - 20%. Danh mục CA2 (mức thuế nhập khẩu sẽ giảm còn một phần tư mức thuế cơ sở vào ngày Hiệp định có hiệu lực của năm thứ nhất, và sẽ giữ ở mức này đến năm thứ 11, và hàng hóa đó sẽ được miễn thuế kể từ ngày 01 tháng 01 năm thứ 12) bao gồm các loại giày  có  cổ  cao  quá  mắt  cá chân, trừ  loại  giày  dành  cho  người  có  bàn  chân  có tật, khiếm khuyết hoặc giày mua theo đơn của bác sĩ. 

Mặt hàng này hiện đang chịu thuế  suất  MFN 18%, thuế suất thuế nhập khẩu CPTPP đã cắt giảm về mức 4,5%, duy trì mức thuế suất này đến năm 2028 và về 0% vào năm 2029.  

Danh  mục  xóa bỏ thuế quan sau 7 năm chỉ có duy nhất dòng hàng 6403.40.00 (giày dép khác có đế bằng cao su, plastic, da thuộc hoặc da tổng hợp, mũ bằng da thuộc và có kim loại để bảo vệ). Hiện mặt hàng này đang chịu thuế suất MFN 18%, thuế ưu đãi theo Hiệp định là 7,5% và sẽ giảm về 0% vào năm 2024. Danh mục xóa bỏ thuế quan sau 11 năm chủ yếu bao gồm các loại dép đi trong nhà, theo đó, thuế sẽ giảm về 0% vào năm 2028.