Sản xuất, xuất khẩu

Sau lần đấu thầu gạo chất lượng thấp gần đây nhất diễn ra vào đầu tháng 12/2015, số lượng gạo dự trữ hiện nay của Thái Lan hiện còn khoảng 13,7 triệu tấn. Kể từ khi lên nắm quyền, Chính phủ của thủ tướng Prayut đã đấu giá tổng cộng 5 triệu tấn với tổng lượng gạo đấu giá trong năm 2015 đạt 4,2 triệu tấn so với mức 800.000 tấn của năm 2014. Do chương trình thu mua gạo của nông dân đã chấm dứt nên lượng gạo thu hoạch của vụ mùa mới sẽ không được dự trữ trong kho quốc gia.

Tính đến thời điểm đầu tháng 12/2015, Thái Lan đã xuất khẩu tổng cộng 9,3 triệu tấn trị giá 148 tỉ Bạt (khoảng 4,1 tỉ USD). Dự kiến cả năm 2015, Thái Lan sẽ xuất khẩu 9,5 triệu tấn thấp hơn mức dự báo trước đó của Chính phủ 500.000 tấn. Mặc dù tình hình thời tiết hạn hán ảnh hưởng đến sản lượng gạo sụt giảm 10-20% ước lượng khoảng 2-3 triệu tấn nhưng do dự trữ gạo trong kho còn cao nên vẫn đáp ứng được nhu cầu nhập khẩu của nhiều quốc gia, đặc biệt là In-đô-nê-xi-a và Phi-líp-pin.

Giá cả

GIÁ GẠO XUẤT KHẨU CỦA THÁI LAN

Đơn vị: USD/MT

Nguồn: Hiệp hội các nhà xuất khẩu gạo Thái Lan

Giá gạo Thái Lan ghi nhận mức giảm kỷ lục của gạo thơm Hom Mali ở mức 720-730 USD/tấn, thấp nhất trong 6 năm qua so với mức giá đỉnh điểm 1.200 USD/tấn, và thấp hơn giá gạo thơm Hom Mali của Cam-pu-chia khoảng 12,5-12,3%. Bên cạnh việc đồng Bạt giảm so với Đô-la Mỹ, nguyên nhân khác xuất phát từ việc người nông dân bán gạo trực tiếp cho các nhà xay xát mà không tham gia chương trình của Chính phủ hợp tác với Ngân hàng Nông nghiệp và Hợp tác Nông nghiệp (BAAC) được triển khai trong quý IV/2015. Mục tiêu của chương trình trên nhằm khuyến khích người nông dân lùi thời điểm bán gạo chờ giá tăng cũng như nhằm phát triển thị trường trực tiếp cho người nông dân.

Trong nỗ lực bình ổn giá gạo thơm Hom Mali, các nhà xuất khẩu gạo đã đồng ý mua 100.000 tấn trị giá 2,4 tỉ Bạt (khoàng 66,6 triệu USD) và trữ kho từ tháng 1-3/2016 nhằm giảm lượng gạo cung ra thị trường để đưa mức giá gạo thơm Hom Mali về mức 26.000 Bạt/tấn (khoảng 721 USD/tấn). Sản lượng gạo thơm Hom Mali trong vụ mùa 2015-16 dự kiến đạt khoảng 3 triệu tấn, gần bằng sản lượng năm ngoái.

So với cùng thời điểm tháng 11/2015, giá gạo 5% tấm của Thái Lan có xu hướng giảm nhẹ ($368-$356 USD) và được chào bán thấp hơn 7-24 USD so với giá gạo cùng loại của Việt Nam ở mức $375-$380. Trong khi đó, giá gạo 25% tấm của Thái Lan cũng giảm nhẹ ($361-$354) và được chào bán thấp hơn 1-11 USD giá gạo cùng loại của Việt Nam ở mức $360-$365.

Triển vọng xuất khẩu gạo của Thái Lan trong năm 2016

Mục tiêu xuất khẩu 9 triệu tấn gạo

Điều kiện thời tiết khô hạn xuyên suốt năm 2016 sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến sản lượng gạo toàn cầu được dự báo giảm 1% so với năm nay ở mức 469,3 triệu tấn. Trong khi đó, nhu cầu gạo toàn cầu sẽ tăng lên mức 471 triệu tấn so với mức 486.4 triệu tấn hiện nay. Thái Lan cũng dự kiến thu hoạch được khoảng 27 triệu tấn thóc trong năm tới, giảm 11% so với năm nay.

Mặc dù điều kiện thời tiết bất lợi nhưng do lượng dự trữ gạo trong kho quốc gia hiện thỏa mãn điều kiện xuất khẩu còn nhiều nên Thái Lan hoàn toàn có thể đáp ứng tốt nhu cầu nhập khẩu của nhiều quốc gia trên thế giới. Dự báo xuất khẩu gạo của Thái Lan sẽ đạt mức 9 triệu tấn trị giá 172 triệu Bạt (khoảng 4.78 tỉ USD) trong năm 2016.

Giải phóng gạo trong dự trữ quốc gia

Đón đầu xu hướng tăng lượng gạo nhập khẩu phục vụ Tết Nguyên đán 2016 của nhiều quốc gia Châu Á, Chính phủ Thái Lan tiếp tục xúc tiến nhiều biện pháp giải phóng gạo tồn kho qua tất cả các kênh. Ở kênh thỏa thuận giữa chính phủ (G2G), Chính phủ Thái Lan đã ký hợp đồng bán gạo trị giá 33,4 tỉ Bạt (khoảng 929 triệu USD) với chính phủ Trung Quốc. Ngoài ra, trên nhiều phương tiện thông tin đại chúng, Phi-líp-pin cũng bày tỏ nguyện vọng nhập khẩu thêm từ 300.000 đến 400.000 tấn gạo để để bù đắp nguồn cung thiếu hụt do hạn hán và thiên tai kéo dài.

Ở kênh đấu thầu nội địa, do số lượng gạo trong kho dự trữ quốc gia bao gồm cả gạo chất lượng cao và chất lượng kém còn nhiều nên Chính phủ Thái Lan sẽ tiếp tục tổ chức nhiều đợt đấu thầu xuyên suốt năm 2016 nhằm giải phóng bớt lượng gạo tồn kho. Một mặt, gạo để lâu sẽ bị hư và mặt khác, chi phí bảo quản gạo rất lớn.

Đẩy mạnh xuất khẩu gạo chất lượng cao và gạo hữu cơ

Mục tiêu chính trong chiến lược xuất khẩu gạo của Thái Lan trong năm 2016 sẽ đẩy mạnh xuất khẩu gạo chất lượng cao cấp chứng nhận chỉ dẫn địa lý (GI) và gạo hữu cơ (organic rice). Chiến lược chuyển dịch hướng xuất khẩu sẽ tập trung vào chất lượng thay vì số lượng phục vụ thị trường số đông. Sự thay đổi về chiến lược xuất khẩu được kỳ vọng sẽ mang lại giá trị xuất khẩu cao hơn để đối phó với cuộc chiến ngày càng khốc liệt giữa nhiều quốc gia xuất khẩu gạo như Ấn Độ, Việt Nam và Cam-pu-chia.

Bên cạnh nhóm thị trường nhập khẩu gạo truyền thống như Trung Quốc, In-đô-nê-xi-a, Phi-líp-pin, Nam Phi, Iraq, và Iran, Chính phủ Thái Lan cũng sẽ tập trung xúc tiến, mở rộng các thị trường với sức mua cao như Hồng Kông, Xing-ga-po và Nhật Bản. Nhiều chương trình quảng bá, xúc tiến sẽ được tổ chức tại những quốc gia trên xuyên suốt năm 2016. Đây là những thị trường khó tính với yêu cầu cao về chất lượng nhưng bù lại có sức mua cao hơn các thị trường nhập khẩu truyền thống hiện nay.