Cây chủ lực của vùng cao Lào Cai

Bắc Hà, Lào Cai nổi tiếng là thủ phủ cây chè s/han tuyết - sản phẩm OCOP 5 sao đầu tiên của tỉnh. Với chất lượng vượt trội, độ sạch hiếm có, việc phát triển cây chè Shan tuyết đã giúp bà con nông dân vùng cao Bắc Hà thoát nghèo bền vững, vươn lên làm giàu chính đáng trên mảnh đất vùng cao này…

Ông Nguyễn Xuân Giang - Trưởng Phòng Nông nghiệp huyện Bắc Hà cho biết, toàn huyện Bắc Hà hiện có 950ha, trong đó 696,94ha chè shan tuyết hữu cơ. Đây là sản phẩm nông nghiệp hữu cơ đầu tiên của Việt Nam được xuất khẩu ra nước ngoài và sản phẩm “Chè Shan hữu cơ Bắc Hà” là sản phẩm OCOP đạt tiêu chuẩn 5 sao đầu tiên và duy nhất của tỉnh Lào Cai đến thời điểm hiện nay.

Vùng sản xuất chè hữu cơ trên địa bàn huyện Bắc Hà đã tạo việc làm và thu nhập thường xuyên cho trên 300 hộ với hơn 1.500 người, tại 4 thôn người Tày của xã Bản Liền. Tuy giá trị thu hoạch chưa cao bằng cây trồng khác (như quế), nhưng có tác động tới số đông người sản xuất, được coi là chuỗi sản xuất hàng hóa hoàn chỉnh, tiêu biểu, bền vững, gắn kết mật thiết giữa người nông dân với doanh nghiệp và thị trường tiêu thụ từ năm 2004 đến nay. Là giống chè mọc tự nhiên, được chăm sóc hoàn toàn hữu cơ, chè Shan tuyết đã và đang trở thành đặc sản mang lại nguồn thu cho nhiều hộ dân tại địa phương. Bên cạnh đó, công tác quảng bá, xúc tiến du lịch, thương mại thông qua các công đoạn chăm sóc, thu hoạch và sản xuất chè được địa phương đẩy mạnh, trở thành bản sắc và tạo sức hút riêng đối với mỗi du khách khi ghé thăm Bắc Hà.

Dự kiến huyện Bắc Hà sẽ mở rộng vùng sản xuất chè đến năm 2025 đạt 1.500ha, tăng 803ha so năm 2022; đồng thời thực hiện cải tạo, thay thế diện tích chè già cỗi, trồng bổ sung đảm bảo mật độ, tập trung thâm canh tăng năng suất chè kinh doanh, đặc biệt mở rộng vùng canh tác chè Shan tuyết hữu cơ lên đạt 1.500ha tại 02 xã Bản Liền và Tả Củ Tỷ. Chú trọng bảo tồn diện tích chè Shan tuyết cổ thụ gắn với phát triển du lịch tại xã Hoàng Thu Phố.

Không chỉ mang lại giá trị cho ngành nông nghiệp, hiện trên địa bàn xã đã có 34 hộ dân ở các thôn Đội 3, 4, Pắc Kẹ hoạt động dịch vụ du lịch trải nghiệm vùng chè Shan tuyết, khám bản sắc dân tộc Tày, trong đó có 4 hộ đăng ký lưu trú, 1 hộ đăng ký điểm dừng chân nghỉ, 1 nhóm văn nghệ, 10 hộ, nhóm nông nghiệp với 19 hộ dân tham gia.

Để phát triển du lịch cho địa phương, Trung tâm Phát triển kinh tế nông thôn (dự án Cred) đã đầu tư 250 triệu đồng giao cho Ban Quản lý du lịch xã giải ngân cho 5 hộ gia đình làm du lịch Homestay và dịch vụ vay. Các hộ đã vay nguồn vốn xoay vòng của Dự án để sửa chữa nhà ở, cải tạo và làm mới công trình phụ bảo đảm tiêu chuẩn đón khách. Toàn xã Bản Liền có 7 thôn với 486 hộ dân, có đến 310 hộ dân tham gia liên kết sản xuất cùng Hợp tác xã Chè hữu cơ Bản Liền. Đến nay, có khoảng hơn 500 ha chè Shan tuyết, trong đó, hơn 422 ha được công nhận chè hữu cơ.

Chè shan tuyết được công nhận là cây di sản

Trước những giá trị mà cây chè cổ thụ mang lại cho đời sống của người dân, cũng như với nhằm bảo tồn di sản thiên nhiên, mới đây, Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường Việt Nam đã trao Quyết định số 166/QĐ-HMTg ngày 8/9/2023 của Chủ tịch Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường Việt Nam về việc công nhận quần thể 105 cây chè Shan tuyết tại thôn Chồ Chải, xã Hoàng Thu Phố, huyện Bắc Hà là Cây di sản Việt Nam.

Số cây di sản này được khảo sát, lựa chọn trong quần thể hơn 8.500 cây chè Shan tuyết cổ thụ hiện có trên địa bàn huyện Bắc Hà, đạt các tiêu chí công nhận.

Bà Chu Thị Dương - Phó Chủ tịch UBND huyện Bắc Hà khẳng định: Việc công nhận quần thể 105 cây chè Shan tuyết tại thôn Chồ Chải, xã Hoàng Thu Phố là Cây di sản Việt Nam có ý nghĩa quan trọng, ghi nhận công sức của nhiều thế hệ người dân địa phương trong phát triển vùng chè; là cơ sở để bảo tồn và phát huy giá trị cây chè Shan tuyết cổ thụ, đặc biệt là trong công tác quảng bá, xúc tiến du lịch, thương mại thông qua công đoạn chăm sóc, thu hoạch và sản xuất chè. Đây cũng là niềm tự hào của không chỉ riêng các chủ hộ sở hữu cây mà còn của cấp ủy, chính quyền và người dân địa phương, đặt ra trách nhiệm trong việc giữ gìn, bảo tồn và phát huy giá trị của loại cây này.

Để bảo tồn và phát huy giá trị cây chè, nâng cao đời sống người trồng chè ở địa phương, lãnh đạo huyện Bắc Hà đề nghị cấp ủy, chính quyền xã Hoàng Thu Phố và các cơ quan, đơn vị liên quan triển khai hiệu quả Phương án số 05/PA-UBND ngày 16/5/2023 của UBND huyện Bắc Hà về bảo tồn, phát triển các vườn chè Shan cổ thụ trên địa bàn huyện, trong đó đặc biệt chú trọng việc hướng dẫn kỹ thuật, bố trí, lồng ghép các nguồn lực hỗ trợ cho người dân trong bảo tồn, chăm sóc chè cổ thụ theo đúng quy trình kỹ thuật.

Bên cạnh đó, đẩy mạnh xây dựng thương hiệu, tăng cường công tác xúc tiến, quảng bá sản phẩm chè cổ thụ Bắc Hà gắn với phát triển sản phẩm OCOP, phát triển du lịch trải nghiệm; chú trọng thu hút doanh nghiệp, hợp tác xã tham gia liên kết với các hộ dân để sản xuất, chế biến, tiêu thụ sản phẩm chè; chủ động nhân giống cây để tăng diện tích, số lượng cây chè và đầu tư các điều kiện cần thiết để phát triển du lịch gắn với trải nghiệm vùng chè cổ thụ, tạo sinh kế bền vững cho nhân dân.