Thuốc lá lậu: muôn nẻo đường đi

Thứ trưởng Đỗ Thắng Hải chủ trì Hội nghị

Tại Hội nghị, ông Trịnh Văn Ngọc, Phó Cục trưởng Cục Quản lý thị trường đã báo cáo về tình hình nhập lậu, vận chuyển, tàng trữ, buôn bán thuốc lá điếu nhập lậu. Theo đó, buôn lậu, vận chuyển, buôn bán thuốc lá nhập lậu vẫn diễn biến phức tạp, chủ yếu qua khu vực biên giới của các tỉnh Quảng Trị, Tây Ninh, Long An, Đồng Tháp, An Giang, Kiên Giang, sau đó vận chuyển về thành phố Hồ Chí Minh và các tỉnh thành phố để tiêu thụ. Các đối tượng tham gia vận chuyển thuốc lá điếu ngoại nhập lậu phần lớn là cư dân biên giới, rất thông thạo địa bàn, sử dụng các phương tiện xe máy, xuồng máy, ghe máy công suất lớn chạy tốc cao vận chuyển nhỏ lẻ, nhiều lần từ biên giới qua các cánh gà, đường mòn khu vực cửa khẩu hoặc qua đường đồng ruộng, sông, kênh rạch vào nội địa mỗi lần thường là dưới 1.500 gói, nhằm tránh bị truy cứu trách nhiệm hình sự. Tại khu vực biên giới và trên đường vận chuyển vào nội địa, đối tượng đầu nậu thuê người theo dõi chặt chẽ mọi hoạt động của lực lượng kiểm tra tại trụ sở cơ quan, tại nơi đóng chốt, bất cứ sự di chuyển nào của lực lượng kiểm tra đều được người theo dõi báo về cho đầu nậu để đối phó và sẵn sàng cản trở, chống đối lực lượng kiểm tra để giật lại hàng gây nguy hiểm đến sức khỏe, tính mạng của người tham gia giao thông. Đây cũng là những khó khăn trong việc ngăn chặn thuốc lá nhập lậu.

Ông Trịnh Văn Ngọc, Phó Cục trưởng Cục Quản lý thị trường đã báo cáo về tình hình nhập lậu, vận chuyển, tàng trữ, buôn bán thuốc lá điếu nhập lậu

Tại tuyến biên giới Việt Nam – Campuchia, các địa bàn trọng điểm về buôn lậu, vận chuyển, buôn bán thuốc lá nhập lậu bao gồm: khu vực biên giới huyện Đức Huệ và địa bàn trung chuyển huyện Đức Hòa tỉnh Long An; khu vực xã Vĩnh Ngươn (thị xã Châu Đốc), thị trấn Tịnh Biên (huyện Tịnh Biên), xã Khánh An, thị trấn Long Bình (huyện An Phú) tỉnh An Giang; khu vực 02 bên cửa khẩu Hà Tiên, huyện Kiên Lương và huyện Hòn Đất tỉnh Kiên Giang. Khi lực lượng chức năng tăng cường kiểm tra trên tuyến đường bộ thì đối tượng buôn lậu, buôn bán, vận chuyển thuốc lá nhập lậu lại chuyển hướng hoạt động sang tuyến đường sông hoặc trên các kênh, rạch. 

Phương tiện vận chuyển thuốc lá lậu trên tuyến đường sông là xuồng máy chạy với tốc độ cao

Trên tuyến biên giới Việt Nam – Lào, tình trạng buôn lậu thuốc lá tại tuyến này đã giảm nhưng vẫn diễn biến phức tạp, đặc biệt là khu vực biên giới của tỉnh Quảng Trị. Thuốc lá nhập lậu chủ yếu qua đường sông Sê Pôn với chiều dài trên 10 km với 17 bến đò có hoạt động vận chuyển tập kết hàng nhập lậu, trong đó có 05 bến đò có hoạt động vận chuyển thuốc lá ngoại nhập lậu. Sau đó, các chủ hàng chia nhỏ và thuê cửu vạn gùi cõng qua các đường mòn trong rừng hai bên cánh gà khu vực Trạm Kiểm soát Cổng B khu Kinh Tế Thương Mại đặc biệt Lao Bảo rồi đưa vào nội địa tiêu thụ.

Tuyến biên giới Việt Nam – Trung Quốc, các đối tượng buôn lậu lợi dụng địa bàn vùng biển của tỉnh Quảng Ninh, Hải Phòng sử dụng xuồng cao tốc vận chuyển thuốc lá điếu ngoại đã tái xuất sang Trung Quốc rồi đưa ngược về khu vực Trà Cổ, xã Bình Ngọc, thành phố Móng Cái rồi chia nhỏ, sử dụng các loại phương tiện để vận chuyển sâu vào nội địa. Ngoài ra các đối tượng còn lợi dụng chính sách hoàn thuế VAT đối với thuốc lá điếu của Việt Nam xuất khẩu, sau đó tìm cách nhập lậu lại Việt Nam để tiêu thụ.

Thuốc lá lậu được bán lén lút tại các cửa hàng tạp hóa, kinh doanh nhỏ lẻ

Trong thị trường nội địa, thuốc lá nhập lậu tuy không còn bày bán công khai như trước đây nhưng vẫn được các đối tượng bán lén lút tại các nhà hàng, khách sạn, quán bar, vũ trường... hoặc các điểm kinh doanh nhỏ, lẻ, các cửa hàng tạp hóa, các quán nước trên vỉa hè hoặc được bán lẻ tại những địa điểm không cố định nằm rải rác tại các tuyến phố, các quận, huyện. Thuốc lá nhập lậu chủ yếu được cất giấu tại địa điểm khác hoặc được cất giấu, tàng trữ tại nhà ở và được vận chuyển dần đến điểm kinh doanh với số lượng nhỏ, bán hết lại đưa đến nên số lượng thuốc lá nhập lậu thu giữ tại các cửa hàng, các điểm kinh doanh không nhiều.

Báo động về thất thu thuế

Trích dẫn các số liệu điều tra của các tổ chức có uy tín (AC Nielsen), ông Vũ Văn Cường, Chủ tịch Hiệp hội Thuốc lá Việt Nam cho biết, trong những tháng đầu năm 2014, sản lượng sản xuất thuốc lá trong nước giảm nhưng nhu cầu tiêu dùng thuốc lá không hề giảm. Thay vào đó là lượng thuốc lá nhập lậu tăng đột biến và có những diễn biến hết sức phức tạp. Tổng lượng tiêu thụ thuốc lá bất hợp pháp trong 11 nước châu Á được khảo sát năm 2012 (bao gồm: Indonesia, Brunei, Singapore, Thailand, Hong Kong, Australia, Đài Loan, Philipines, Malaysia, Việt Nam, Pakistan) là: 66,5 tỷ điếu, tương đương 9% tổng lượng thuốc lá tiêu thụ. Thuốc lá nhập lậu vào Việt Nam năm 2013: 850 triệu bao (17 tỷ điếu) chiếm 20% thị phần toàn ngành, trong đó tiêu thụ ở: Đồng bằng Sông Cửu Long là 45%, Thành phố Hồ Chí Minh là 40%, miền Trung 10%, miền Bắc 5%. Pakistan và Việt Nam là 2 thị trường có số lượng thuốc lá bất hợp pháp cao nhất trong 11 quốc gia được khảo sát. Đáng báo động, hiện Việt Nam đang đứng thứ 4 về thất thu thuế do thuốc lá gây ra (sau Australia, Malaysia, Hồng Kông). Theo nghiên cứu và đánh giá của Oxford Economics 2012, thuốc lá nhập lậu gây thất thu ngân sách nhà nước 6.500 tỷ đồng, bằng 42% tổng đóng góp ngân sách nhà nước của toàn ngành thuốc lá. Dự kiến với tốc độ tăng trưởng như hiện nay thì 2014 ngân sách nhà nước có thể thất thu hơn 8.000 tỷ đồng.

Cũng theo khảo sát của AC Nielsen, 6 tháng đầu năm 2014, thị phần thuốc lá lậu đã tăng lên 30-40%, chiếm 25,3% thị phần. Diễn biến của thuốc lá nhậu lậu trở lên rất phức tạp. Nếu như trước đây thuốc lá lậu xuất hiện chủ yếu ở các tỉnh miền Tây, hiện nay đã xuất hiện thêm và lan tràn ở nhiều tỉnh miền Trung, miền Bắc trên phạm vi toàn quốc. Trước đây thuốc lá lậu chủ yếu là JET và HERO (giá 14000đ) thì mới đây xuất hiện nhiều loại thuốc lá lậu mới với giá rất rẻ như: League, Luxury, Cambo, Ram, Rainson (giá từ 2.700 đồng – 4.000 đồng/bao), Mine, Gem (4000đ), Golden Deer (9000đ), Pin, Jun, Oris (9500đ) Elephant, v.v… Hiện tại, thị trường cả nước đã xuất hiện trên 100 loại thuốc lá điếu ngoại nhập lậu.

Khẩu trương, quyết liệt vào cuộc

Bám sát chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Nạp Tiền 188bet , 8 tháng đầu năm 2014, lực lượng Quản lý thị trường đã chủ động thực hiện công tác kiểm tra, kiểm soát, xử lý nhiều hành vi vi phạm và đạt được những kết quả quan trọng, góp phần ổn định thị trường, chống thất thu ngân sách, bảo vệ ngành sản xuất thuốc lá trong nước và lợi ích hợp pháp của người tiêu dùng.

Ông Vũ Văn Cường, Chủ tịch Hiệp hội Thuốc lá Việt Nam trình bày tham luận tại Hội nghị

Thông qua hoạt động kiểm tra, kiểm soát, lực lượng Quản lý thị trường đã chủ động xây dựng kế hoạch, tổ chức triển khai việc tuyên truyền, vận động các tổ chức, cá nhân hoạt động thương mại trên địa bàn tham gia công tác đấu tranh chống buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả và thực hiện cam kết không kinh doanh thuốc lá ngoại nhập lậu. Bên cạnh đó, Cục Quản lý thị trường phối hợp với Hiệp hội thuốc lá Việt Nam chỉ đạo 17 Chi cục Quản lý thị trường các tỉnh, thành phố khu vực phía Nam thực hiện Chương trình tuyên truyền chống buôn bán, vận chuyển, kinh doanh thuốc lá nhập lậu, đã dán 10.000 tờ áp phích khổ A3 và 100.000 tờ khổ A4 tại các địa điểm kinh doanh, các địa điểm công cộng và những nơi tập trung đông người. Đồng thời, Cục Quản lý thị trường cũng phối hợp với Hiệp hội Thuốc lá Việt Nam chỉ đạo lực lượng Quản lý thị trường các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương tổ chức cho các doanh nghiệp, hộ kinh doanh ký cam kết không kinh doanh, buôn bán, tàng trữ thuốc lá nhập lậu. Theo báo cáo của các Chi cục Quản lý thị trường, đợt kiểm tra cao điểm từ ngày 01/4 đến ngày 30/6/2014 lực lượng Quản lý thị trường cả nước kiểm tra 6.264 vụ, xử lý 3.492 vụ, thu giữ 581.412 bao thuốc lá các loại, xử phạt vi phạm hành chính hơn 8, 4 tỷ đồng. Từ đầu năm 2014 đến nay lực lượng Quản lý thị trường cả nước đã kiểm tra trên 7.935 lượt, xử lý 4.712 vụ, tổng số tiền xử phạt vi phạm hành chính gần 14 tỷ đồng, tịch thu hơn 1 triệu bao thuốc lá các loại, thu giữ 08 ô tô, 432 xe máy, 07 ghe, xuồng máy các loại và chuyển cơ quan công an khởi tố 21 vụ.

Bàn về các giải pháp trong thời gian tới, ông Trịnh Văn Ngọc, Phó Cục trưởng Cục Quản lý thị trường cho rằng Chi cục Quản lý thị trường các tỉnh, thành phố cần chủ động xây dựng kế hoạch, tổ chức triển khai việc tuyên truyền, vận động các tổ chức, cá nhân hoạt động thương mại trên địa bàn tham gia công tác đấu tranh chống buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả, vận động tổ chức, cá nhân kinh doanh ký cam kết không kinh doanh, buôn bán, tàng trữ thuốc lá nhập lậu. Kiểm soát các tuyến đường vận chuyển, các doanh nghiệp, hộ kinh doanh, các điểm kinh doanh thuốc lá nhằm xóa các tụ điểm tàng trữ, buôn bán thuốc lá nhập lậu và xử lý nghiêm hành vi tàng trữ, vận chuyển, buôn bán thuốc lá nhập lậu. Ông Trịnh Văn Ngọc nhấn mạnh: “Lực lượng Quản lý thị trường phải quyết tâm hơn nữa trong công tác chống buôn lậu, buôn bán, vận chuyển thuốc lá nhập lậu, phải xác định đây là nhiệm vụ quan trọng, cần phải thực hiện thường xuyên, liên tục và hiệu quả, tạo sự chuyển biến rõ rệt”. Bên cạnh đó, sẽ thực hiện chỉ đạo của Phó Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc - Trưởng ban chỉ đạo quốc gia chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng đề cao vai trò trách nhiệm của người đứng đầu, nếu để xảy ra tình trạng buôn lậu, gian lận thương mại kéo dài hoặc nghiêm trọng trên địa bàn nào thì người đứng đầu đơn vị phải chịu trách nhiệm. Chú trọng công tác quản lý đội ngũ cán bộ, công chức; xử lý kỷ luật, buộc thôi việc những cán bộ, công chức có hành vi bảo kê, tiếp tay cho buôn lậu.

Đồng tình với những giải pháp của Cục Quản lý thị trường, để công tác chống buôn lậu thuốc lá được đẩy mạnh và có hiệu quả hơn, ông Vũ Văn Cường, Chủ tịch Hiệp hội Thuốc lá Việt Nam nêu một số kiến nghị với Chính phủ, Nạp Tiền 188bet , Cục Quản lý thị trường và các lực lượng chức năng. Theo đó, ngày 01/8/2014, Văn phòng Chính phủ có Công văn số 5847/VPCP-KTTH thông báo ý kiến chỉ đạo của Phó Thủ tướng Chính phủ Hoàng Trung Hải giao Nạp Tiền 188bet chủ trì, phối hợp với các Bộ, ngành, địa phương nghiên cứu, soạn thảo để trình Thủ tướng Chính phủ Chỉ thị của Thủ tướng về tăng cường phòng chống thuốc lá nhập lậu, quản lý, kiểm soát vận chuyển, tàng trữ, buôn bán thuốc lá nhập lậu, thuốc lá giả trên thị trường. Hiệp hội Thuốc lá Việt Nam kiến nghị Cục Quản lý thị trường sớm báo cáo Nạp Tiền 188bet trình Thủ tướng Chính phủ xem xét, ban hành Chỉ thị. Kiến nghị Chính phủ chỉ đạo các cơ quan chức năng và các địa phương triển khai khẩn trương, toàn diện, kiên quyết chống buôn lậu thuốc lá ở cả đầu vào và đầu ra như Chính phủ đã làm trong những năm 1990. Ngăn chặn buôn lậu thuốc lá tại các cửa khẩu, các tuyến biên giới; đồng thời kiểm tra, phát hiện và xử lý nghiêm các cửa hàng, tụ điểm, đối tượng lưu trữ, vận chuyển buôn bán thuốc lá điếu nhập lậu trên thị trường. Kiến nghị Quốc hội, Chính phủ, Bộ Tài chính Tạm thời chưa tăng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với thuốc lá. Trước mắt, đẩy mạnh công tác chống buôn lậu thuốc lá vào thị trường Việt Nam để tăng thu cho ngân sách nhà nước. Sau khi đã ngăn chặn được đáng kể lượng thuốc lá nhập lậu, sẽ xem xét tăng thuế suất thuế Tiêu thụ đặc biệt theo lộ trình hợp lý, phù hợp với tình hình thực tế. Hiệp hội Thuốc lá Việt Nam kiến nghị lộ trình tăng thuế Tiêu thụ đặc biệt thuốc lá tăng lên 70% từ năm 2018 và xem xét lần tăng thuế tiếp theo sau 5 năm, mức tăng mỗi lần 5%.

Bên cạnh đó, Hiệp hội Thuốc lá Việt Nam cũng kiến nghị xem xét, dừng thí điểm tái xuất thuốc lá nhập lậu bị tịch thu theo chỉ đạo của Chính phủ tại Nghị quyết phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng 7/2014 và Công văn số 5847/VPCP-KTTH ngày 01/8/2014 của VPCP. Kiến nghị Thủ tướng và các Bộ ngành xem xét tăng biên chế và công cụ hỗ trợ cho lực lượng Quản lý thị trường, hỗ trợ kinh phí, trang thiết bị phương tiện, biên chế cho các lực lượng trực tiếp kiểm tra, kiểm soát chống buôn lậu thuốc lá. Kiến nghị Thủ tướng Chính phủ và Bộ Tài chính cho phép Hiệp hội Thuốc lá Việt Nam tiếp tục thực hiện cơ chế hỗ trợ kinh phí cho các lực lượng chức năng trong công tác phòng chống buôn lậu thuốc lá điếu và sản xuất, buôn bán thuốc lá giả.

Ôn định thị trường, chống thất thu ngân sách

Đánh giá và biểu dương những kết quả đạt được trong hoạt động kiểm tra, kiểm soát, xử lý vi phạm, Thứ trưởng Đỗ Thắng Hải nhấn mạnh: “Những thành tích trên cho thấy tầm quan trọng của sự vào cuộc quyết liệt và đồng bộ từ Trung ương đến địa phương, sự quyết tâm và chỉ đạo quyết liệt của các đồng chí Lãnh đạo Chi cục cũng như sự quan tâm chỉ đạo của cấp Ủy, chính quyền địa phương các cấp”.

Theo Thứ trưởng, việc chống buôn bán, vận chuyển, tàng trữ thuốc lá điếu ngoại nhập lậu từ trước đến nay vẫn luôn là vấn đề nan giải của các lực lượng chức năng vì những thủ đoạn tinh vi và mức độ chống đối vô cùng quyết liệt của đối tượng vi phạm, nhất là trong những thời điểm giáp ngày lễ, Tết. Vì vậy, để công tác này đạt kết quả cao hơn cần tập trung thực hiện các nhiệm vụ cấp bách.

Thứ trưởng Đỗ Thắng Hải chỉ đạo các biện pháp kiểm tra, kiểm soát, ngăn chặn việc buôn bán, vận chuyển, tàng trữ thuốc lá điếu nhập lậu

Nhận thức rõ và đầy đủ hơn sự chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Nạp Tiền 188bet , cấp Ủy và chính quyền địa phương về công tác chống buôn bán, vận chuyển, tàng trữ thuốc lá điếu ngoại nhập lậu, coi đây là vấn đề mấu chốt để triển khai thực hiện nhiệm vụ.

Dự báo và đánh giá đúng tình hình, triển khai thực hiện đồng bộ các giải pháp, tập trung kiểm tra, kiểm soát có trọng tâm, trọng điểm, thực hiện tốt chức năng phòng, chống buôn bán, vận chuyển, tàng trữ thuốc lá điếu nhập lậu.

Tập trung triển khai các giải pháp thực hiện Kế hoạch số 4992/KH-BCT ngày 06 tháng 6 năm 2014 về triển khai thực hiện một số nhiệm vụ trọng tâm của ngành Công Thương về công tác quản lý thị trường 6 tháng cuối năm 2014; trong đó có nhiệm vụ kiểm tra, kiểm soát chống buôn bán, vận chuyển, tàng trữ thuốc lá nhập lậu.

Tiếp tục duy trì thực hiện nghiêm túc Chỉ thị số 14/CT-BCT ngày 4 tháng 9 năm 2012; số 23/CT-BCT ngày 21 tháng 10 năm 2013 của Bộ trưởng Bộ Công Thương; coi trọng công tác xây dựng lực lượng Quản lý thị trường trong sạch, vững mạnh, không tham nhũng, tiêu cực.

Đẩy mạnh hơn nữa công tác tuyên truyền, giáo dục chính sách pháp luật cho mọi đối tượng, biến nhận thức về chống buôn lậu, hàng giả và gian lận thương mại thành ý thức tự giác thường trực. Đối với công chức, người lao động thuộc ngành Công Thương, cần thực hiện nghiêm chỉ đạo của Bộ trưởng về việc cam kết không sử dụng thuốc lá điếu nhập lậu.

Kịp thời tổng hợp các khó khăn, vướng mắc từ thực tiễn công tác phòng, chống buôn bán, vận chuyển, tàng trữ thuốc lá điếu nhập lậu của Quản lý thị trường, báo cáo Lãnh đạo Bộ Công Thương kiến nghị các cấp có thẩm quyền xử lý kịp thời để đảm bảo hoạt động xử phạt vi phạm hành chính của Quản lý thị trường đúng pháp luật.

Cục Quản lý thị trường phối hợp chặt chẽ với Văn phòng thường trực Ban Chỉ đạo 389 quốc gia xây dựng, trình Thủ tướng Chính phủ ban hành Chỉ thị về việc tăng cường kiểm tra, kiểm soát nhằm ngăn chặn buôn lậu, vận chuyển, tàng trữ, buôn bán thuốc lá nhập lậu theo chỉ đạo của Phó Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc tại văn bản số 4565/VPCP-VI ngày 19 tháng 6 năm 2014.

Với tinh thần khẩn trương, quyết liệt, Thứ trưởng Đỗ Thắng Hải đề nghị các lực lượng chức năng xác định các phương án, kế hoạch thật cụ thể và tiến hành triển khai trong năm 2014 và các năm tiếp theo đạt được nhiều kết quả thiết thực, góp phần thực hiện các chủ trương của Chính phủ, chống thất thu thuế cho ngân sách Nhà nước và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.