Theo Thương vụ Việt Nam tại Algeria kiêm nhiệm Senegal, kể từ khi Ấn Độ ban hành lệnh hạn chế xuất khẩu gạo, giá ngũ cốc này trên thế giới không ngừng tăng, ảnh hưởng đến thị trường gạo Senegal. Tại thủ đô Dakar, 01 bao gạo tấm 50 kg có giá bán 25.000 Franc CFA (tương đương 41,28 USD).

Mới đây, ông Abdou Karim Fofana, Bộ trưởng Thương mại Senegal cho biết từ vài tuần nay, giá gạo đã tăng và những biện pháp mà chính phủ Senegal ban hành từ 12/11/2022 nhằm giảm giá gạo tấm thường của Ấn Độ và Pakistan vẫn chưa có tác dụng. Giá gạo Ấn Độ không cao như gạo Pakistan, Thái Lan. Hiện nay, gạo "Thaï" bao 50 kg được bán với giá từ 23.000 Franc CFA (37,98 USD) đến 25.000 FCFA (41,28 USD) tại các chợ tại thủ đô Dakar. Tương tự, giá 1 bao gạo 25 kg thương hiệu "Royal Umbrela" của Thái Lan dao động từ 12 500 FCFA (20,64 USD) đến 13 000 FCFA (21,47 USD). Trong khi giá gạo mà Chính phủ Senegal ấn định là 325 FCFA/kg (0,54 USD), tương đương 16 250 FCFA (26,84 USD/bao 50 kg). Trên thị trường quốc tế, giá gạo còn có nguy cơ tăng nữa. Theo Bộ trưởng Thương mại Senegal, "Trong tháng ba này, có thể chúng ta sẽ không có đủ gạo bởi phụ thuộc vào thời điểm xuất khẩu gạo của Ấn Độ. Trong thời gian này, cần có gạo thay thế đến từ những nước khác có cùng phẩm cấp. Đó là gạo Việt Nam, Hoa Kỳ và Pakistan". Tháng 2/2024, bên lề Hội nghị cấp bộ trưởng lần thứ 13 của Tổ chức Thương mại Thế giới (MC13) tổ chức tại Các Tiểu vương quốc Arab thống nhất (UAE), ông Fofana đã có các cuộc trao đổi với những người đồng cấp của Ấn Độ, Thái Lan, Palistan và Campuchia về việc tạo điều kiện cung ứng gạo cho nước này.

Pakistan đang nổi lên là nhà xuất khẩu gạo tiềm năng

Pakistan đang tranh thủ lấp đầy khoảng trống mà Ấn Độ để lại (40% thị phần xuất khẩu gạo thế giới). Nhờ được mùa lúa năm nay, các nhà xuất khẩu gạo nước này đã bắt đầu tăng cường sự hiện diện trên những thị trường mới. Chủ tịch Hiệp hội xuất khẩu gạo Pakistan cho biết: "Gạo Pakistan đã tăng cường thâm nhập vào một số nước châu Phi và đã nhận được nhiều đơn hàng".

Pakistan hiện xuất khẩu gạo tấm (non basmati) chủ yếu sang Indonesia, Senegal, Mali, Bờ Biển Ngà và Kenya. Theo Hiệp hội các nhà xuất khẩu gạo Pakistan, xuất khẩu gạo Pakistan đã tăng trong 7 tháng trước ngày 31/1/2024 do được mùa và có giá bán cao. Từ trước tới nay, Ấn Độ thường chào gạo tấm với giá thấp hơn, có nghĩa là dưới 300 USD/tấn so với gạo của Pakistan. Chẳng hạn, cách đây 1 năm, Pakistan chào giá gạo tấm 5% khoảng 640 USD/tấn và gạo đồ khoảng 680 USD/tấn trong khi Ấn Độ chào tương ứng vói giá là 465 USD và 486 USD/tấn.

Xuất khẩu gạo Pakistan sang Senegal đã tăng từ 660.000 USD lên 82 triệu USD trong năm 2023 sau lệnh hạn chế xuất khẩu gạo của Ấn Độ. Bộ trưởng Thương mại Senegal cho biết: "Mục tiêu của Senegal là thị trường trong nước phải được cung ứng đủ gạo, dù giá mua như thế nào và mỗi năm, chúng tôi đều phải làm việc về vấn đề này".

Nhu cầu nhập khẩu gạo của Senegal

Theo Trung tâm thống kê của Senegal, năm 2023, quốc gia Tây Phi này nhập khẩu 1,3 triệu tấn gạo, kim ngạch hơn 500 triệu USD. Ngoài phục vụ thị trường trong nước hơn 18 triệu dân, Senegal còn nhập khẩu gạo để tái xuất sang các nước láng giềng như Mauritania, Guinea-Bissau và Gambia. Năm 2023, xuất khẩu gạo của Việt Nam sang thị trường này đạt 12.392 tấn, kim ngạch 5,35 triệu USD (+215%). Trong 2 tháng đầu năm nay, theo số liệu của Tổng cục Hải quan, nước ta đã xuất khẩu sang Senegal 414 tấn gạo, kim ngạch đạt 307.820 USD. Việt Nam cũng đã trao cho phía Senegal dự thảo Bản ghi nhớ về thương mại gạo và đang chờ Bạn phản hồi.

Các loại thuế liên quan đến nhập khẩu gạo vào Senegal trong khuôn khổ biểu thuế chung của Liên minh kinh tế-tiền tệ Tây Phi (UEMOA) gồm: gạo trắng, gạo lức, thuế nhập khẩu là 12,7%, thuế VAT là 18%; gạo tấm, thuế nhập khẩu là 12,7%, thuế VAT là 18%; các loại gạo khác, thuế nhập khẩu là 12,7%, thuế VAT là 18%. Đầu năm 2022, trước tình trạng tăng giá lương thực, để giữ vững sức mua của người dân, Chính phủ Senegal đã đưa ra một loạt biện pháp trong đó có loại bỏ thuế VAT đối với gạo nhập khẩu và giảm thuế nhập khẩu gạo tấm và gạo thường từ 12,7% xuống còn 2,7%.