Chương trình được thực hiện trong giai đoạn 2011- 2013 với mục tiêu thí điểm, đưa ra sản phẩm nghiệp vụ bảo hiểm mới, góp phần bảo hiểm rủi ro trong thanh toán cho thương nhân xuất khẩu, từ đó thúc đẩy hoạt động xuất khẩu. Qua 3 năm thực hiện, cùng với sự phối hợp chặt chẽ giữa các Bộ, ngành liên quan là Bộ Tài chính, Nạp Tiền 188bet , Ngân hàng Nhà nước, cùng các công ty bảo hiểm, các công ty xuất khẩu, chương trình đã đạt được những kết quả nhất định.

BHTDXK là một giải pháp phòng ngừa rủi ro, đảm bảo an toàn tài chính cho doanh nghiệp xuất khẩu khi thực hiện xuất khẩu hàng hóa và dịch vụ, qua đó góp phần đảm bảo an toàn tài chính trong hoạt động thương mại của quốc gia. Đối với các doanh nghiệp, BHTDXK giúp bảo vệ tài chính cho nhà xuất khẩu trong trường hợp nhà nhập khẩu mất khả năng thanh toán; tăng khả năng tiếp cận và đa dạng hóa thị trường tiêu thụ trên thế giới. BHTDXK đặc biệt cần thiết đối với doanh nghiệp xuất khẩu sang các thị trường mới, đối tác mới, thị trường có tính rủi ro cao (bất ổn về chính trị, hệ thống luật pháp chưa rõ ràng, có xung đột vũ trang, v.v...). Đối với nền kinh tế, BHTDXK đóng vai trò thúc đẩy tăng trưởng kim ngạch xuất khẩu từ sự phát triển hoạt động tín dụng xuất khẩu an toàn, hiệu quả nhằm đẩy mạnh xuất khẩu, tạo ra việc làm, tăng thu ngoại hối để cải thiện cán cân thương mại quốc tế.

Kết thúc thời gian thí điểm, các doanh nghiệp bảo hiểm đã cấp được tổng số 46 hợp đồng bảo hiểm trong đó có 23 hợp đồng BHTDXK và 23 hợp đồng bảo hiểm hỗn hợp bảo hiểm cho cả doanh thu xuất khẩu và doanh thu bán hàng nội địa (trong đó có một số hợp đồng do tính chất cấp theo tổng doanh thu bán hàng trong năm của thương nhân nên không thể tách riêng phần xuất khẩu và phần nội địa) với tổng kim ngạch xuất khẩu được bảo hiểm là 12.592 tỷ đồng, tổng phí bảo hiểm thu được là 17,23 tỷ đồng, tổng số tiền bồi thường là 13,33 tỷ đồng. Cụ thể như sau:

- Năm 2011: các doanh nghiệp bảo hiểm cấp được 12 hợp đồng (trong đó có 07 hợp đồng BHTDXK, 05 hợp đồng bảo hiểm hỗn hợp), tổng kim ngạch xuất khẩu được bảo hiểm là 2.328 tỷ đồng, phí bảo hiểm thu được là 5,27 tỷ đồng, bồi thường 6,44 tỷ đồng.

- Năm 2012: 15 hợp đồng (trong đó có 06 hợp đồng BHTDXK, 09 hợp đồng bảo hiểm hỗn hợp), tổng kim ngạch xuất khẩu được bảo hiểm là 3.485 tỷ đồng, phí bảo hiểm thu được là 4,35 tỷ đồng, bồi thường 6,89 tỷ đồng.

- Năm 2013: 19 hợp đồng (trong đó có 10 hợp đồng BHTDXK, 09 hợp đồng bảo hiểm hỗn hợp), kim ngạch xuất khẩu được bảo hiểm là 6.779 tỷ đồng, phí bảo hiểm thu được là 7,61 tỷ đồng, chưa phát sinh bồi thường.

Bên cạnh những kết quả đạt được, do là một loại hình sản phẩm mới nên việc triển khai BHTDXK cũng gặp rất nhiều khó khăn, vướng mắc.

Về phía doanh nghiệp bảo hiểm

- Doanh nghiệp bảo hiểm chưa có nhiều kinh nghiệm đối với BHTDXK, việc bố trí vốn đầu tư chưa nhiều, lực lượng cán bộ mỏng, trình độ cán bộ còn hạn chế. Các DNBH trong nước không có hệ thống dữ liệu thông tin tín dụng ở trong nước và nước ngoài và phải phụ thuộc gần như hoàn toàn vào các tổ chức tín dụng xuất khẩu (ECA) quốc tế trong quá trình thu thập, đánh giá thông tin người mua phục vụ cho công tác đánh giá rủi ro và nhận bảo hiểm. Bên cạnh đó, quy trình quản lý, theo dõi hợp đồng BHDTXK (cấp và theo dõi hạn mức tín dụng cho người mua) cũng như công tác xử lý khiếu nại, bồi thường rất phức tạp, yêu cầu nhân sự phải được đào tạo chuyên sâu về chuyên môn nghiệp vụ. Điều này đòi hỏi phải đầu tư nhiều về cả thời gian và công sức. Do vậy, các doanh nghiệp bảo hiểm trong nước chưa đủ nguồn lực và trình độ để tự triển khai BHTDXK nên hầu hết đều phải hợp tác với các ECA quốc tế (Coface, Euler Hermes, Atradius) để tận dụng trình độ, kinh nghiệm, cơ sở dữ liệu và công nghệ thông tin của đối tác nước ngoài để có thể triển khai BHTDXK. Các doanh nghiệp bảo hiểm có công ty mẹ là tổ chức bảo hiểm lớn của nước ngoài như Công ty TNHH bảo hiểm AIG Việt Nam, Công ty bảo hiểm QBE Việt Nam có cán bộ chuyên trách về bảo hiểm tín dụng, được sự hỗ trợ thường xuyên của công ty mẹ về nghiệp vụ cũng như được sự hỗ trợ về hệ thống quản lý bản chào, cấp đơn và tìm kiếm thông tin Người mua từ công ty mẹ.

- BHTDXK khác với bảo hiểm thương mại truyền thống là bồi thường cho những thiệt hại từ rủi ro kinh doanh (như hối đoái, mất khả năng thanh toán) và rủi ro chính trị, không phải những rủi ro mang tính bất ngờ, không lường trước được như thiên tai, tai nạn... Như vậy, trong khi bảo hiểm thương mại phụ thuộc rất lớn vào công tác quản trị rủi ro tốt thì BHTDXK lại phụ thuộc rất lớn vào bên thứ ba, nên các doanh nghiệp bảo hiểm thông thường không dám mạo hiểm với sản phẩm này.

- Số lượng khách hàng tham gia BHTDXK chưa nhiều, nếu nhận bảo hiểm cho các đối tượng này thì xác suất xảy ra tổn thất là rất lớn, không đáp ứng nguyên tắc số đông bù số ít, nên không hấp dẫn các doanh nghiệp bảo hiểm. Do vậy, tỷ lệ tổn thất đối với BHTDXK trong giai đoạn đầu triển khai tương đối cao.

Về phía người mua bảo hiểm

Thương nhân xuất khẩu chưa có thói quen mua BHTDXK, thay vào đó, họ đã rất quen với các biện pháp hỗ trợ xuất khẩu hay các hình thức thanh toán khác như mở thư tín dụng, điện chuyển tiền,… Đồng thời, do chưa nhận thức được lợi ích của việc tham gia BHTDXK mà lại quan niệm mua BHTDXK sẽ làm tăng chi phí, dẫn đến tăng giá thành sản phẩm xuất khẩu và làm giảm lợi thế cạnh tranh; hoặc thương nhân xuất khẩu chủ quan vào khả năng đánh giá độ tin cậy của bạn hàng sẽ tạo ra tâm lý không muốn tham gia BHTDXK.

Về phía cơ quan quản lý

Công tác tuyên truyền, tập huấn, đào tạo của Bộ Tài chính, Bộ Công thương đã triển khai nhiều, song đối tượng tham gia của thương nhân còn ít, chưa thực sự quan tâm đến loại hình bảo hiểm mới này, vì vậy làm hạn chế kết quả đào tạo, tập huấn.

Bên cạnh đó, BHTDXK liên quan chặt chẽ với ngân hàng. Tuy nhiên các ngân hàng cũng chưa yêu cầu tổ chức sản xuất, xuất khẩu phải có BHTDXK như một khoản bảo đảm tiền vay. Sự phối hợp, gắn kết giữa ngân hàng và doanh nghiệp bảo hiểm trong BHTDXK chưa được quan tâm.

Để hoạt động BHTDXK thực sự hỗ trợ cho doanh nghiệp và gia tăng kim ngạch xuất khẩu, các Bộ, ngành liên quan đã kiến nghị Thủ tướng Chính phủ có những giải pháp cụ thể hơn cho mô hình này. Bộ Tài chính đã đề nghị các DNBH hoàn thiện quy tắc, điều khoản BHTDXK và triển khai hoạt động này theo nguyên tắc tự nguyện; nhà nước không tiếp tục hỗ trợ phí bảo hiểm cho thương nhân. Bộ Tài chính và Nạp Tiền 188bet cần nghiên cứu cơ chế hỗ trợ các DNBH thực hiện BHTDXK tập trung vào công tác tuyên truyền, phổ biến và nâng cao nhận thức cho thương nhân về mô hình này. Bộ Tài chính và Ngân hàng Nhà nước khi xây dựng chính sách chế độ về tín dụng đầu tư và tín dụng xuất khẩu nhà nước hoặc tín dụng thương mại nên đưa nội dung quy định này trong cơ chế chính sách.

Ngoài ra, để khuyến khích các doanh nghiệp tham gia BHTDXK, Bộ Tài chính sẽ nghiên cứu, sửa đổi cơ chế chính sách trích lập dự phòng nợ phải thu khó đòi áp dụng cho các doanh nghiệp theo hướng cho phép các doanh nghiệp nếu tham gia BHTDXK thì không phải trích dự phòng nợ phải thu khó đòi.

Tóm lại, BHTDXK là một giải pháp đảm bảo an toàn tài chính cho doanh nghiệp xuất khẩu, đóng vai trò thúc đẩy tăng trưởng kim ngạch xuất khẩu từ sự phát triển hoạt động tín dụng xuất khẩu an toàn, hiệu quả. Tuy nhiên, các Bộ ngành và doanh nghiệp cần tiếp tục nỗ lực rất nhiều để có thể biến những giá trị tiềm tàng của BHTDXK thành hiện thực, đem lại lợi ích cho cả quốc gia và doanh nghiệp.