Tại Nga, các mặt hàng tiêu dùng, hàng nông sản thực phẩm chủ yếu được tiêu thụ tại các chuỗi bán lẻ. Để đưa được hàng vào các chuỗi này, ngoài chất lượng sản phẩm, mẫu mã; các doanh nghiệp cần đáp ứng yêu cầu quan trọng là phải liên tục có hàng dự trữ tại kho (ở LB Nga) để cung cấp thường xuyên cho các cửa hàng.

Tín hiệu đáng mừng là hiện nay, một số mặt hàng nông sản, nông sản chế biến của Việt Nam đã từng bước tiếp cận được các hệ thống bán lẻ của LB Nga (như xoài, tương ớt, nước chấm, bưởi, thanh long…). Tuy nhiên, số lượng mặt hàng vẫn còn hạn chế.

Theo thống kê của Tổng cục Hải quan, xuất khẩu hàng nông thủy sản của Việt Nam sang LB Nga từ đầu năm 2020 đến nay tăng trưởng khá cao. Đặc biệt, trong 6 tháng đầu năm 2021, nhiều mặt hàng có kim ngạch xuất khẩu tăng trưởng cao so với cùng kỳ năm trước, như: Thủy sản tăng 64,1%, rau quả tăng 50,8%, hạt điều tăng 47,6%, Hạt tiêu tăng 61,9%, cao su tăng 266,6%.

Tuy nhiên, cũng có một số mặt hàng bị giảm kim ngạch xuất khẩu, đó là cà phê, chè và gạo. Nguyên nhân chủ yếu làm xuất khẩu gạo Việt Nam sang LB Nga giảm là do giá gạo Việt Nam cao hơn gạo của các nước khác khoảng 100-150 USD/tấn nên khó cạnh tranh được với gạo từ các nước khác, đặc biệt là gạo từ Ấn Độ. Bên cạnh đó, việc người tiêu dùng Nga có xu hướng dùng nhiều gạo đồ hơn nên cũng làm giảm sức cạnh tranh của gạo Việt Nam.

Đáng chú ý, Việt Nam là nước cung cấp cà phê lớn nhất vào LB Nga trong nhiều năm. Tuy nhiên, cà phê có thương hiệu của Việt Nam hầu như không có trên kệ hàng của các chuỗi siêu thị tại Nga. Nguyên nhân chính là cà phê Việt Nam được nhập khẩu vào Nga ở dạng nguyên liệu thô (khoảng 99% cà phê Việt xuất khẩu sang Nga là cà phê thô, cà phê rang xay chỉ có 1%).

Trong năm 2019, Việt Nam xuất khẩu sang Nga 86 ngàn tấn cà phê trị giá 153 triệu USD, chiếm tỷ trọng 39,4% về lượng và 24,3% về trị giá. Trong khi đó, Ý chỉ xuất khẩu vào Nga 15,6 ngàn tấn cà phê nhưng đạt kim ngach 105 triệu USD, vì 100% cà phê của Ý xuất sang Nga là cà phê đã qua chế biến có thương hiệu.  

Do đó, trong thời gian tới, để tăng kim ngạch xuất khẩu cà phê, cũng như các mặt hàng khác mà Việt Nam có ưu thế, các doanh nghiệp Việt Nam cần nghiên cứu kỹ, tận dụng ưu đãi của Hiệp định VN - EAEU FTA, mạnh dạn đầu tư vào sản xuất và tiêu thụ hàng hóa tại Nga.

Trong thời gian qua, Thương vụ cũng đã kết nối cho nhiều doanh nghiệp Việt Nam xuất khẩu hàng nông sản như gừng, bưởi, rau quả cho các nhà cung ứng hàng vào chuỗi siêu thị của LB Nga nhưng các doanh nghiệp Việt Nam vẫn gặp khó khăn trong khâu cung cấp hàng với số lượng lớn ổn định và dài hạn. Do đó, để có thể xuất khẩu sang thị trường Nga một cách ổn định, các doanh nghiệp Việt Nam cần có chiến lược, xây dựng hệ thống cung ứng hàng tại nước sở tại để cung cấp cho các chuỗi siêu thị.

Thực tế cho thấy, các doanh nghiệp Việt Nam và LB Nga vẫn còn thiếu thông tin về thị trường của nhau. Vì vậy, các doanh nghiệp cần chủ động tham gia các triển lãm, hội chợ chuyên ngành để tìm hiểu thị trường và tìm kiếm đối tác kinh doanh. Thực tế cho thấy nhiều doanh nghiệp đã tìm được khách hàng ổn định sau chỉ 01-02 lần tham dự triển lãm.

Thương vụ Việt Nam tại LB Nga cho rằng, trong bối cảnh dịch bệnh vẫn tiếp tục diễn biến phức tạp, thời gian tới, các Thương vụ và tổ chức Xúc tiến thương mại sẽ tiếp tục đẩy mạnh các hoạt động cung cấp thông tin kết nối giao thương, hỗ trợ doanh nghiệp trên môi trường trực tuyến cũng như hỗ trợ trực tiếp, tổ chức hội thảo/giao thương doanh nghiệp (tập trung vào từng ngành hàng, lĩnh vực cụ thể).

Do ảnh hưởng của đại dịch COVID-19 khiến các đối tác không thể gặp gỡ và  giao dịch, ngoài các hoạt động thường xuyên, từ đầu năm 2020, Thương vụ Việt Nam tại LB Nga đã đẩy mạnh công tác tư vấn, kết nối kinh doanh, hỗ trợ giao dịch cho doanh nghiệp hai nước thông qua các hình thức thông tin liên lạc trực tuyến; tập trung làm việc với cơ quan quản lý của phía Nga để tháo gỡ các rào cản trong thương mại.

Từ năm 2020 đến nay, Thương vụ đã phối hợp với Cục Xúc tiến thương mại, Phòng Công nghiệp và Thương mại Việt Nam VCCI, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tổ chức 05 diễn đàn/hội thảo và giao thương doanh nghiệp Việt – Nga trong lĩnh vực nông, thủy sản, đồ gỗ; trong đó 4 cuộc được tổ chức trong 6 tháng đầu năm 2021. 

Tính riêng năm 2020, Thương vụ đã trực tiếp hỗ trợ trên 150 doanh nghiệp Việt - Nga, và 6 tháng đầu năm 2021 cũng có gần 100 doanh nghiệp được Thương vụ hỗ trợ.

Bên cạnh đó, Thương vụ cũng tăng cường phối hợp với các Phòng Thương mại địa phương, các Hiệp hội doanh nghiệp, các tổ chức XTTM của LB Nga để kết nối doanh nghiệp hai nước. Đồng thời, phối hợp với các cơ quan chức năng của Bộ Nông nghiệp (Cục Nafiqad, Cục Thú y, Cục Bảo vệ thực vật, Vụ HTQT, Cục Chế biến và phát triển thị trường nông sản) để thúc đẩy phía Nga tăng số lượng doanh nghiệp Việt Nam được xuất khẩu thủy sản lên trên 50 doanh nghiệp (so với mức 30 doanh nghiệp của năm 2019).