Tình hình sản xuất và thương mại gạo của Thái Lan trong thời gian vừa qua:

Sản xuất, xuất khẩu

Sau lần đấu thầu gần đây nhất, số lượng gạo dự trữ hiện nay của Thái Lan hiện còn khoảng 13,7 triệu tấn trong đó 7 triệu tấn chất lượng đạt tiêu chuẩn, 6 triệu tấn kém chất lượng, 400,000 tấn thất lạc và 300,000 tấn được trữ tại các kho không nằm trong danh sách 1,800 kho ký hợp đồng với Chính phủ.

9 tháng đầu năm 2015, Thái Lan đã xuất khẩu được tổng cộng 6,61 triệu tấn trị giá 3,2 nghìn tỷ USD, nửa cuối năm đang có xu hướng bán được nhiều gạo hơn, ước chừng khoảng 800,000 tấn/tháng do sức mua tăng cao từ thị trường quốc tế chịu ảnh hưởng của thiên tai, hạn hán kéo dài. Dự kiến cả năm 2015, Thái Lan sẽ xuất khẩu được 9,5 triệu tấn.

Giá cả

GIÁ GẠO XUẤT KHẨU CỦA THÁI LAN

Đơn vị: USD/MT

Nguồn: Hiệp hội các nhà xuất khẩu gạo Thái Lan

Giá gạo Thái Lan có xu hướng bình ổn trong nửa cuối tháng 10 và nửa đầu tháng 11. Nguyên nhân chủ yếu là đồng Bạt giảm giá kéo theo tỉ giá giảm theo. Ngoài ra, các biện pháp của Chính phủ hỗ trợ người nông dân bị ảnh hưởng bởi hạn hán cũng góp phần bình ổn giá gạo.

Tình trạng hạn hán kéo dài ảnh hưởng đến sản lượng lúa thu hoạch khoảng 15-20% tương đương với mức 2-3 triệu tấn. Sản lượng gạo trong vụ mùa chính được dự báo sẽ giảm ở mức khoảng 23 triệu tấn trong năm nay so với mức 27-28 triệu tấn như dự báo trước. Mặc dù nguồn cung thấp do tình trạng hạn hán, tuy nhiên số lượng gạo dự trữ trong kho lớn vẫn giúp giá gạo của Thái Lan có xu hướng bình ổn. Sản lượng đầu ra trong vụ mùa hàng năm vào tháng 11, 12 sẽ không có nhiều biến động, giá gạo trắng sẽ vẫn duy trì ở mức tối thiểu 8,000-8,500 Bạt/tấn (225-239 USD/tấn), trong khi giá gạo thơm Hom Mali sẽ ở mức 13,000-13,500  Bạt/tấn (366-380 USD/tấn).

Các chính sách của Chính phủ

Thúc đẩy tiêu thụ gạo

Chính phủ Thái Lan xúc tiến mạnh mẽ các biện pháp để giải phóng gạo tồn kho qua tất cả các kênh. Ở kênh thỏa thuận giữa chính phủ (G2G), Thái Lan đã bán gạo cho In-đô-nê-xi-a (500,000 tấn), Phi-líp-pin (300,000 tấn) và Trung Quốc (1,3 triệu tấn). Đây đều là những thị trường truyền thống của gạo Thái Lan và đang có xu hướng tăng để đối phó với tình trạng thiếu hụt lương thực do thiên tai và hạn hán.

Ở kênh đấu thầu nội địa, Chính phủ Thái Lan sẽ tiến hành đấu giá 2 triệu tấn gạo chất lượng thấp vào cuối tháng 11/2015. Trong phiên đấu thầu mới nhất, chính phủ Thái Lan bán được 112,000 tấn gạo trị giá 1,05 tỉ Bạt (29,24 triệu USD). Mức thua lỗ ước tính khoảng 1,4 tỉ Bạt (38,9 triệu USD) do giá bán ở mức 12,000 Bạt/tấn, chỉ bằng một nửa mức giá 24.000 Bạt/tấn mà Chính phủ trước đây mua vào kho dự trữ. Số lượng gạo bán ra thấp hơn mức đấu thầu 445,000 tấn thể hiện nỗ lực của Chính phủ bình ổn giá gạo nội địa trước vụ mùa chính vào tháng 11, 12/2015. Đồng thời, việc tăng giá bán cho thấy niềm tin của doanh nghiệp Thái Lan vào tiềm năng xuất khẩu.

Các biện pháp hỗ trợ người nông dân

Trong bối cảnh người nông dân gặp nhiều khó khăn do tình hình hạn hán kéo dài dẫn đến sản lượng thu hoạch giảm sút và giải quyết hậu quả chương trình thu mua gạo của cựu Thủ tướng Yingluck, Chính phủ Thái Lan trong thời gian qua cũng đã áp dụng nhiều biện pháp hỗ trợ người nông dân kịp thời:

- Nội các Thái Lan thông qua khoản ngân sách 4 tỉ Bạt đối với năm tài chính 2016 để hỗ trợ các dự án giúp đỡ người nông dân bị ảnh hưởng bởi hạn hán bên cạnh khoản ngân sách 7 tỉ Bạt đã được thông qua trong năm 2015.

- Kế hoạch giảm chi phí sản xuất của người nông dân, ưu đãi lãi suất cho vay và vốn vay đối với người nông dân có sẵn gạo trong kho nhằm tránh tình trạng bán gạo cũng đã được Thủ tướng Prayut Chan-o-cha đề xuất nhằm khắc phục hậu quả của chương trình thu mua gạo của cựu thủ tướng Yingluck.

- Chính phủ thu mua thóc từ người nông dân ở tỉnh Buri Ram ở vùng Đông-Bắc Thái Lan với mức giá 14-15 Bạt/kg (0.39-0.41 USD/kg) cao hơn mức giá thị trường 9-10 Bạt/kg (0.25-0.27 USD/kg) nhằm hỗ trợ người nông dân về chi phí phân bón, hạt gieo trồng, cải tạo đất và thu hoạch.

Chính sách tăng cường diện tích trồng gạo berry 

Nằm trong kế hoạch khuyến khích người nông dân trồng loại gạo có giá trị cao và giảm diện tích trồng đối với mặt hàng gạo trắng, Chính phủ Thái Lan sẽ tăng cường diện tích trồng đối với gạo berry lên mức 20,000 rai (khoảng 3,200 héc-ta) trong 3 năm tới so với mức 5,000 rai như hiện nay nhằm phục vụ nhu cầu cao của thị trường thế giới đối với mặt hàng hạt gạo hữu cơ (organic rice grains) cũng như gia tăng thu nhập của người nông dân.

Gạo berry là giống lúa mới của Thái Lan và được lai giữa gạo Hom Mali và Hom Nin. Gạo có màu tím đặc trưng và chứa đựng hàm lượng dinh dưỡng cao. Tại thị trường nội địa, gạo berry được chào bán với giá 50 Bạt/kg (khoảng 1,4 USD/kg) trong khi giá trị xuất khẩu của mặt hàng này hiện có giá trị gấp 4 lần.