Đôi nét về hợp tác song phương giữa Việt Nam và Pa-ki-xtan
Về chính sách thương mại, Pa-ki-xtan thực hiện chính sách “Hướng Đông” hòa bình và trung lập. Pa-ki-xtan có quan hệ chính trị và thương mại với rất nhiều nước trên thế giới, trong đó có Việt Nam. Pa-ki-xtan coi Việt Nam như một đối tác chiến lược. Năm 2012, trong cuộc họp Tiểu ban Thương mại hỗn hợp giữa hai nước, Pa-ki-xtan đã công nhận Việt Nam là nước có nền kinh tế đầy đủ, góp phần nâng cao quan hệ chính trị, thương mại giữa hai nước lên một tâm cao mới.
Quan hệ chính trị ngoại giao giữa Việt Nam – Pa-ki-xtan:
Ngày 8 tháng 11 năm 1972, Việt Nam và Pa-ki-xtan thiết lập quan hệ ngoại giao. Năm 1973, Pa-ki-xtan lập Đại sứ quán thường trú tại Hà Nội và rút năm 1980 do khó khăn kinh tế. Việt Nam lập Đại sứ quán ở Pa-ki-xtan năm 1978 và rút sứ quán năm 1984 cũng do khó khăn tài chính. Tháng 10 năm 2000, Pa-ki-xtan đã mở lại Đại sứ quán và cử Đại sứ thường trú tại Hà Nội. Việt Nam đã mở lại Đại sứ quán tại Islamabad và Thương vụ tại Karachi tháng 11 năm 2006.
Về các chuyến thăm cấp cao: Phía Pa-ki-xtan, năm 2001 Tổng thống Pervez Musharraf, đã thăm chính thức Việt Nam. Ngày 8-9/7/2003, Thứ trưởng Kinh tế Pa-ki-xtan Waqar Masood Khan thăm và họp Uỷ ban Hỗn hợp Việt Nam – Pa-ki-xtan. Năm 2011, Thứ trưởng Bộ Thương mại Pa-ki-xtan sang thăm và họp Tiểu ban Thương mại hỗn hợp Việt Nam – Pa-kix-tan lần thứ 1.
Phía Việt Nam, trong tháng 3 năm 2004, Chủ tịch nước Trần Đức Lương, theo lời mời của Tổng thống Pervez Musharraf đã đến thăm Pa-ki-xtan. Thứ trưởng Thương mại Đỗ Như Đính dẫn đầu đoàn thương mại Việt Nam thăm Pa-ki-xtan. Tháng 4 năm 2005 Bộ trưởng Ngoại giao Nguyễn Dy Niên thăm Pa-ki-xtan và tham dự cuộc họp ACD. Tháng 8/2012, Thứ trưởng Nạp Tiền 188bet , Lê Dương Quang đã sang thăm và họp Tiểu ban Thương mại hỗn hợp giữa hai nước lần thứ 2.
Về hợp tác tại các tổ chức, điễn đàn đa phương quốc tế/khu vực, Việt Nam ủng hộ Pa-ki-xtan trở thành thành viên không thường trực tại Hội đồng Bảo an LHQ khoá 2002-2003 và Pa-ki-xtan cũng đã ủng hộ Việt Nam làm ủy viên không thường trực Hội đồng Bảo an LHQ khoá 2008-2009 và gia nhập tổ chức WTO năm 2006. Việt Nam ủng hộ Pa-ki-xtan tái cử vào Hội đồng nhân quyền LHQ nhiệm kỳ 2008-2011. Việt Nam hỗ trợ Pa-ki-xtan trong cuộc vận động thông qua thỏa thuận của EU ưu đãi sản phẩm dệt may của Pa-ki-xtan trong năm 2011.
Pa-ki-xtan coi Việt Nam là một đối tác ngoại giao quan trọng do hiện nay Việt Nam đã trở thành thành viên đầy đủ của ASEAN, và mong muốn Việt Nam sẽ hỗ trợ Pa-ki-xtan trở thành đối tác đối thoại đầy đủ của ASEAN. Vì vậy, theo "Chiến lược Tầm nhìn Đông Á" trong chính sách đối ngoại của Pa-ki-xtan, Việt Nam có tiềm năng để thúc đẩy lợi ích chung của Pa-ki-xtan trong ASEAN.
Việt Nam và Pa-ki-xtan đã kí nhiều hiệp định hợp tác trên các lĩnh vực: Hiệp định Thương mại (5/2001); MOU về thành lập Uỷ ban Hỗn hợp Việt Nam - Pa-ki-xtan (4/2002); Hiệp định tránh đánh thuế hai lần (3/2004); Hiệp định khung về Hợp tác Khoa học và Công nghệ (3/2004); MOU về hợp tác và tham khảo hai Bộ Ngoại giao (3/2004); MOU về hợp tác giữa Ngân hàng Nhà nước Việt Nam và Ngân hàng Trung Ương Pa-ki-xtan (3/2004); Hiệp định hợp tác phát triển nghề cá và môi trường thuỷ sản (6/2006); Hiệp định miễn thị thực cho người mang hộ chiếu ngoại giao và công vụ (1/2007).
Quan hệ thương mại giữa Việt Nam - Pa-ki-xtan
Khoảng cuối những năm 70, Việt Nam và Pa-ki-xtan bắt đầu có quan hệ buôn bán, Pa-ki-xtan mua xi măng của Việt Nam và bán cho Việt Nam phân bón, bao tải và giống bò Sind.
Đầu năm 1998, một đoàn thương mại trong lĩnh vực mía đường của Việt Nam đã sang thăm Pa-ki-xtan. Đoàn đi thăm một số nhà máy lớn như khu liên hợp Cơ khí Taxila, nhà máy xi măng PECTO, nhà máy đường ANSARY, Tổng công ty cơ khí quốc gia Pa-ki-xtan và làm việc với Bộ Thương mại Pa-ki-xtan.
Hai bên đã ký kết thoả thuận thành lập Uỷ ban Hỗn hợp Việt Nam – Pa-ki-xtan (4/2002). Cuối tháng 10/2003, Thứ trưởng Thương mại Đỗ Như Đính dẫn đầu đoàn thương mại Việt Nam thăm Pa-ki-xtan. Hai bên đã tổ chức Kỳ họp lần thứ nhất Uỷ ban Hỗn hợp (UBHH) Việt Nam - Pa-ki-xtan tại Hà Nội (8-9/7/2003). Tháng 10/2011, Thứ trưởng Nạp Tiền 188bet , Lê Dương Quang đã dẫn đầu đoàn thương mại sang Pa-ki-xtan họp UBHH lần thứ 2 tổ chức tại Islamabad.
Theo thỏa thuận tại điều 8 Hiệp định Thương mại Việt Nam - Pa-ki-xtan, hai bên đã thành lập Tiểu ban Thương mại hỗn hợp Việt Nam - Pa-ki-xtan. Kỳ họp thứ nhất Tiểu ban Thương mại hỗn hợp (TBTMHH) Việt Nam-Pa-ki-xtan đã được tổ chức tại Hà Nội (28/7/2011). Kỳ họp thứ hai TBTMHH được tổ chức tại Islamabad (28-29/8/2012).
Hiện nay, Pa-ki-xtan đã công nhận Việt Nam có nền kinh tế thị trường đầy đủ và không áp dụng đoạn 255 của báo cáo WTO của Ban Công tác gia nhập WTO của Việt Nam. Tại Kỳ họp thứ nhất Ủy ban Thương mại hỗn hợp Việt Nam - Pa-ki-xtan đã được tổ chức tại Hà Nội (28/7/2011), hai bên nhất trí thành lập Nhóm Làm việc chung để xem xét các rào cản thuế và phi thuế, khởi động đàm phán miễn giảm thuế.
Về kim ngạch trao đổi thương mại, kim ngạch thương mại hai chiều tăng lên nhanh chóng từ dưới 10 triệu USD năm 1999 lên 390,6 triệu USD trong năm 2012, mức tăng trung bình 20 %/năm.
Tuy nhiên, do tình hình an ninh, chính trị bất ổn tại Pa-ki-xtan hồi đầu năm 2013 nên trao đổi thương mại giữa hai nước có xu hướng giảm trong năm nay, tính đến 9 tháng năm 2013, kim ngạch xuất nhập khẩu chỉ đạt 232,7 triệu USD, giảm 18,7% so với cùng kỳ năm trước.
Kim ngạch xuất nhập khẩu Việt Nam -Pa-ki-xtan từ 2008 đến 9T-2013:
Đơn vị: triệu USD
| Năm | Việt Nam xuất khẩu | Việt Nam nhập khẩu | Tổng kim ngạch | |||
| Trị giá | Tăng trưởng (%) | Trị giá | Tăng trưởng (%) | Trị giá | Tăng trưởng (%) | |
| 2008 | 95,20 | 17 | 54,57 | 3 | 149,76 | 12 |
| 2009 | 110,06 | 16 | 81,81 | 50 | 191,87 | 28 |
| 2010 | 133,22 | 21 | 109,50 | 34 | 242,73 | 27 |
| 2011 | 168,41 | 26 | 156,03 | 43 | 327,41 | 35 |
| 2012 | 174,72 | 3,7 | 215,89 | 38,3 | 390,61 | 19,3 |
| 9T/2013 | 129,9 | 4,3 | 102,8 | -36,4 | 232,7 | -18,7 |
Nguồn: Tổng cục Hải quan Việt Nam
Về xuất khẩu, kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang Pa-ki-xtan tăng đều qua các năm. Năm 2012, kim ngạch xuất khẩu đạt ở mức 174,7 triệu USD, tăng 3,5% so với năm 2011. Chỉ tính đến 9 tháng năm 2013, kim ngạch xuất khẩu đã đạt 129,9 triệu USD, tăng 4,3% so với cùng kỳ năm trước. Các mặt hàng xuất khẩu chủ yếu là : chè, hạt tiêu, sắt thép, sợi, hạt điều, sản phẩm hóa chất, cao su, chất dẻo nguyên liệu, hàng rau qủa, hàng hải sản, gốm sứ, sản phẩm mây tre, dầu mỡ động vật, sản phẩm thiết bị và phụ tùng, v.v...
Mặt hàng xuất khẩu của Việt Nam sang Pa-ki-xtan từ năm 2008 đến 9T-2013
Đơn vị: triệu USD
| Mặt hàng | 2008 | 2009 | 2010 | 2011 | 2012 | 9T-2013 |
| Chè | 37,8 | 45,7 | 46,1 | 32,3 | 45,2 | 129,1 |
| Sợi các loại | 4,1 | 17,3 | 16 | 35,1 | 25,4 | 20,2 |
| Hạt tiêu | 10,4 | 13,5 | 12 | 30,3 | 18,9 | 11,6 |
| Cao su | 25 | 1,9 | 6,4 | 3,9 | 10,2 | 10,8 |
| Hải sản | 0,1 | 0,7 | 4,3 | 9,8 | 13,5 | 8,4 |
| Máy móc thiết bị, dụng cụ & phụ tùng | 0,05 | 0,4 | 3,4 | 1,9 | 4,6 | 4,4 |
| Sản phẩm dệt may | 0,01 | 3,6 | 1,2 | 2,5 | 0,7 | 4,3 |
| Hợp kim Fero | - | - | - | 0,7 | - | 4 |
| Nguyên phụ liệu thuốc lá | - | - | - | 3,3 | - | 3,6 |
| Sản phẩm chất dẻo | 0,01 | - | 1,2 | 3,2 | 4,6 | 2,9 |
Nguồn: Tổng cục Hải quan Việt Nam
Về nhập khẩu, từ 2008 đến 2012 kim ngạch nhập khẩu của Việt Nam từ Pa-ki-xtan tăng đều qua các năm. Kim ngạch nhập khẩu năm 2012 đạt 390,6 triệu USD, tăng 19,3%. Tuy nhiên, 9 tháng năm 2013, kim ngạch nhập khẩu đã giảm đáng kể (-18,7%) so với cùng kỳ năm trước.
Các mặt hàng nhập khẩu chủ yếu từ Pa-ki-xtan là: vải, bông các loại, nguyên phụ liệu dệt may & da giầy, tân dược, sợi các loại, thức ăn gia súc & nguyên liệu, ngô hạt, máy móc thiết bị và phụ tùng, v.v…
Mặt hàng Việt Nam nhập khẩu từ Pa-ki-xtan từ năm 2008 đến 9T-2013
Đơn vị: triệu USD
| Mặt hàng | 2008 | 2009 | 2010 | 2011 | 2012 | 9T-2013 |
| Vải | 7,5 | 18,9 | 30,8 | 44,3 | 28,4 | 24,1 |
| Bông các loại | 3,9 | 14,1 | 19,4 | 42,4 | 104,9 | 22 |
| Nguyên phụ liệu dệt may & da giầy | 14,1 | 26,8 | 35,3 | 15,4 | 15 | 14,4 |
| Tân dược | 6,07 | 8 | 8,9 | 10,9 | 19,2 | 13,9 |
| Sợi các loại | 6,3 | 5,4 | 6,5 | 21,6 | 15,5 | 12,3 |
| Thức ăn gia súc & nguyên liệu | 0,6 | 1,6 | 2,9 | 1,9 | 2,3 | 3,9 |
| Ngô hạt | - | 2,4 | 0,7 | 7,8 | 16,3 | 3,2 |
| Hải sản | 0,01 | - | 0,02 | 0,8 | - | 1,4 |
| Máy móc, thiết bị, dụng cụ & phụ tùng | 0,5 | 0,5 | 1 | 1,6 | 0,3 | 1,3 |
Nguồn: Tổng cục Hải quan Việt Nam
Hợp tác giữa Việt Nam và Pa-ki-xtan trên một số lĩnh vực khác
Đầu tư giữa hai nước: Tính đến hết ngày 15/12/2011, Pa-ki-xtan có 7 dự án đầu tư tại Việt nam với tổng số vốn đăng ký là 1,5 triệu USD, tổng số vốn điều lệ là 625.000 USD. Các dự án đầu tư của Pa-ki-xtan thuộc lĩnh vực may mặc, găng tay cao su. Việt Nam đã trao cho phía Pa-ki-xtan dự thảo hiệp định khuyến khích và bảo hộ đầu tư và đề nghị sớm khởi động đàm phán.
Để tăng cường hợp tác trong lĩnh vực doanh nghiệp vừa và nhỏ (SME), phía Pa-ki-xtan đề nghị ký MOU giữa Cục Phát triển Doanh nghiệp Vừa và nhỏ Pa-ki-xtan (SMEDA) và Cục Phát triển Doanh nghiệp vừa và nhỏ Việt Nam.
Hợp tác nông nghiệp: Bộ Nông nghiệp hai nước thỏa thuận trao đổi đoàn thúc đẩy các chương trình hợp tác nghiên cứu trong lĩnh vực nông nghiệp, huấn luyện kỹ thuật nông nghiệp, và cấp giấy chứng nhận thú ý, bảo vệ thực vật, vệ sinh an toàn thực phẩm. Bộ Nông nghiệp hai nước cũng thỏa thuận trao đổi chuyên gia, giống cây trồng, giống vật nuôi, và giống thủy hải sản.
Bộ Nông nghiệp Việt Nam cử chuyên gia sang Pa-ki-xtan nghiên cứu kỹ thuật trồng bông, và Bộ Nông nghiệp Pa-ki-xtan sẽ cử chuyên gia sang Việt Nam nghiên cứu kỹ thuật trồng lúa.
Tại Kỳ họp thứ hai UBHH Việt Nam - Pa-ki-xtan (6/2010), hai bên nhất trí thành lập Nhóm làm việc Hỗn hợp về Nông nghiệp, Gia súc và Nghề Cá, dự định tiến hành cuộc họp đầu tiên trong quý IV/2010.
Hợp tác trong lĩnh vực tài chính-ngân hàng: Hai bên đã ký Biên bản Ghi nhớ về hợp tác giữa Ngân hàng Nhà nước Việt Nam và Ngân hàng Trung Ương Pa-ki-xtan (3/2004).
Các ngân hàng Việt Nam đã có quan hệ đại lý với 8 ngân hàng Pa-ki-xtan (Habib Bank Ltd., Muslim Commercial Bank Ltd, v.v…).
Phía Pa-ki-xtan sẵn sàng hỗ trợ Việt Nam trong lĩnh vực tài chính ngân hàng, đào tạo nguồn nhân lực tại Học viện Tài chính Ngân hàng Quốc gia Pa-ki-xtan (NIBAF).
