Theo các chuyên gia năng lượng , tình trạng thiếu hụt nguồn phát nhiệt điện than là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến cuộc khủng hoảng năng lượng hiện nay ở quốc gia lớn nhất châu Đại dương, khiến giá điện tăng cao và các nhà chức trách liên tục phải đưa ra cảnh báo mất điện.

Số liệu mới nhất cho thấy, 47 tổ máy, chiếm khoảng 25% lượng nhiệt điện than cung cấp cho lưới điện ở miền Đông Australia, đã không còn hoạt động do các sự cố kỹ thuật của thiết bị hoặc do thiếu đầu tư bảo trì dài hạn.

Đáng lo nhất là việc nhà máy điện Yallourn tạo ra khoảng 1/5 điện năng ở bang Victoria ngừng hoạt động theo lịch trình để bảo trì và sự thiếu hụt nguồn cung cấp than cho các nhà máy than ở bang New South Wales do các mỏ than bị ảnh hưởng bởi ngập lụt gây ra vì các cơn mưa xối xả trong thời gian gần đây.

Bên cạnh sự thiếu hụt tới 25% công suất phát điện than là áp lực giá lên các công ty khai thác than. Cuộc xung đột Nga-Ukraine bắt đầu vào cuối tháng 2/2022 đã dẫn đến các lệnh cấm quốc tế đối với hoạt động xuất khẩu năng lượng của Nga, tạo ra sự thiếu hụt toàn cầu khiến giá cả tăng cao.

Tình hình càng trở nên tồi tệ hơn khi trong tuần này, các nhà máy điện than trên toàn lưới điện ở Australia bắt đầu rút bớt một phần công suất phát điện khỏi thị trường điện.

Lý do mà các nhà máy giảm sản lượng điện là vì chi phí than khiến việc vận hành không có lãi, và nhất là khi vào ngày 13/6 vừa qua, Cơ quan Điều hành Thị trường Năng lượng Australia (AEMO) đã áp đặt giá trần 300 AUD (210 USD)/megawatt cho các nhà máy điện than.

Do vậy, khi các nhà máy điện than bắt đầu giảm cung cấp điện, sẽ không có đủ lượng điện để đáp ứng nhu cầu của khách hàng, vốn đang ở mức cao trong thời tiết mùa đông lạnh giá ở Australia kéo dài từ tháng Sáu đến tháng Chín.

Trước tình hình trên, AEMO đã buộc phải thực hiện các biện pháp can thiệp nhanh chóng bằng cách nắm quyền kiểm soát thị trường để ngăn ngừa tình trạng mất điện.

Ngày 15/6, cơ quan này đã ra quyết định buộc các nhà máy điện than hoạt động bình thường trở lại cùng với việc kích hoạt cơ chế bồi thường cho các nhà máy. Chi phí bồi thường này sẽ được tính vào hóa đơn điện của các hộ gia đình và doanh nghiệp.

Đánh giá về động thái chưa từng thấy trên của AEMO, chuyên gia năng lượng của Đại học Melbourne, Dylan McConnell, cho biết, giá điện thấp hơn chi phí phát điện là điều mà không ai nghĩ tới.

Một loạt các yếu tố đã dẫn đến “tình huống chưa từng có” nói trên, bao gồm giá hàng hóa cơ bản tăng cao do xung đột quốc tế, thời tiết lạnh giá, nhiều nhà máy điện than ngừng hoạt động, và cuối cùng là cơ chế ấn định giá.

Trong khi đó, giám đốc năng lượng của Viện Grattan, ông Tony Wood, cho biết thêm, nguồn cung khí đốt thắt chặt và giá khí đốt đắt đỏ cũng góp phần gây “thảm họa” cho thị trường điện.

Chuyên gia này nói thêm, đề xuất Australia cần xây dựng thêm các nhà máy nhiệt điện than mới để có thể giải quyết được cuộc khủng hoảng tương tự trong tương lai là không hợp lý vì các nhà máy này sẽ nhanh chóng bị thay thế bởi các loại năng lượng tái tạo rẻ hơn.

Vào hôm 16/6, một ngày sau khi đưa ra quyết định hành chính can thiệp thị trường điện, AMEO thông báo đã có “những cải thiện đáng kể” trong hoạt động lưới điện ở Australia, trong khi Bộ trưởng Năng lượng Australia, Chris Bowen đảm bảo với người dân rằng sẽ không bị cắt điện trong những ngày mùa Đông tới./.