Hàng giả, hàng nhái, vi phạm quyền trí tuệ ngày càng phức tạp, tinh vi

Chia sẻ tại Tọa đàm “Bảo vệ thương hiệu trước vấn nạn hàng giả, hàng nhái, hàng vi phạm sở hữu trí tuệ” do Tạp chí Công Thương tổ chức ngày 30/6, ông Trần Hữu Linh – Tổng Cục trưởng Tổng cục Quản lý thị trường (QLTT) – thông tin, từ giữa năm 2022, vấn đề liên quan đến hàng giả, hàng nhái, hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ bắt đầu sôi động trở lại. Qua công tác kiểm tra, kiểm soát thị trường, lực lượng QLTT thấy rằng sự nhức nhối của hàng giả, hàng nhái, hàng xâm phạm quyền trí tuệ đang ngày càng phức tạp và tinh vi. Điều này thể hiện ở 3 khía cạnh: Thứ nhất là thương hiệu, nhãn hiệu của sản phẩm; thứ hai là chủng loại sản phẩm bị làm giả, làm nhái và xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ; và thứ ba là phương thức kinh doanh sản phẩm hàng giả, hàng nhái.

Đối với vấn đề liên quan đến thương hiệu và nhãn hiệu, ông Trần Hữu Linh cho biết, trong khoảng một năm trở lại đây, chúng tôi liên tiếp nhận được yêu cầu, những vấn đề thắc mắc cũng như đề nghị phối hợp của các hãng lớn trên thế giới hoặc có nhà máy sản xuất ở Việt Nam.

Ông Trần Hữu Linh dẫn chứng, mới đây trong buổi làm việc với Tổng cục QLTT, hãng Ajinomoto sản xuất bột ngọt và hãng Acecook của Nhật Bản sản xuất mì gói - hai sản phẩm được người Việt Nam tiêu thụ rất nhiều – đã phản ánh trên thị trường ngày càng nhiều bột ngọt cũng như mì tôm làm giả, thậm chí làm giả từng gói gia vị trong gói mì. Hay những thương hiệu nổi tiếng của Tập đoàn Procter & Gamble như mỹ phẩm, sữa tắm, xà phòng… cũng bị làm giả rất nhiều ở thị trường nội địa.

“Ngay cả đồ chơi trẻ em của một hãng rất nổi tiếng trên thế giới đó là Lego của Đan Mạch trong tháng qua cũng đã làm việc với chúng tôi hai lần về việc bị xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ của sản phẩm Lego ở thị trường Việt Nam”- ông Trần Hữu Linh thông tin thêm.

Đối với các thương hiệu sản phẩm của Việt Nam, ông Trần Hữu Linh cho biết, hàng giả cũng được sản xuất trực tiếp ở trong thị trường nội địa rất nhiều. Những mặt hàng của Việt Nam, thậm chí là những mặt hàng liên quan đến đồ ăn, thức uống đều được sản xuất, làm giả, làm nhái ở trong thị trường nội địa.

“Qua đấy chúng ta thấy rằng thương hiệu, nhãn hiệu được làm giả ngày càng tinh vi hơn”- ông Trần Hữu Linh đánh giá.

Liên quan đến về sản phẩm bị làm giả, ông Trần Hữu Linh nhận định, ngày xưa thường hay thấy hàng giả xảy ra nhiều về quần áo, mỹ phẩm, giày dép, nhưng bây giờ cả những mặt hàng rất tinh vi như thực phẩm chức năng cũng bị làm giả.

Đối với phương thức kinh doanh sản phẩm hàng giả, hàng nhái, hàng giả xuất phát từ nguồn nhập lậu, thẩm lậu từ các nước có đường biên giới với Việt Nam vào trong thị trường nội địa và nguồn hàng giả được sản xuất ở ngay trong nước. Tuy nhiên, ông Linh cho rằng, sau 2 năm dịch Covid-19, việc mua bán trên thương mại điện tử của người dân rất bình thường. Thương mại điện tử trên các nền tảng mạng xã hội và các sàn giao dịch thương mại điện tử bây giờ là kênh để tiêu thụ chính hàng giả, hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ. Trong 6 tháng đầu năm, lực lượng QLTT đã kiểm tra gần 3.000 vụ liên quan đến hàng giả và xử phạt gần 30 tỉ đồng. Tuy nhiên những vụ việc đó chúng tôi đánh giá rằng vẫn chưa đủ minh họa hết được vấn nạn hàng giả, hàng nhái hiện nay.

Ông Trần Hữu Linh - Tổng Cục trưởng Tổng cục QLTT

Tất cả các chủ thể đều phải có trách nhiệm trong cuộc chiến chống hàng giả

Có thể thấy, hàng giả, hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, thiệt hại đầu tiên chính là người tiêu dùng. Tuy nhiên, theo ông Trần Hữu Linh, ở góc độ doanh nghiệp, chúng tôi thấy rằng doanh nghiệp rất bị thiệt hại. Đối với các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài FDI thì làm ảnh hưởng, mất lòng tin. Việc hàng giả quá nhiều ở trong nội địa khiến các nhà đầu tư cảm thấy không yên tâm đối với môi trường đầu tư kinh doanh của Việt Nam. Còn đối với các doanh nghiệp trong nước, thương hiệu của doanh nghiệp bị thiệt hại rất nhiều.

“Thương hiệu bị làm giả, làm nhái và nguy hiểm nhất là làm xói mòn sức sản xuất của doanh nghiệp khi phải cạnh tranh với hàng giả, hàng giả vừa rẻ, người dân thì vẫn thỏa hiệp trong việc mua hàng giả. Do vậy thương hiệu sản phẩm của doanh nghiệp đang bị chịu nhiều thiệt thòi đối với vấn nạn hàng giả hiện nay”- ông Trần Hữu Linh nhận định.

Vì vậy, để chống hàng giả, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, ông Linh cho biết, thời gian tới, lực lượng QLTT sẽ tập trung vào 3 nhiệm vụ chính để bảo vệ thương hiệu. Một là, triển khai kế hoạch trọng điểm về chống hàng giả tại hơn 20 tỉnh, thành phố có nhiều tụ điểm nổi cộm về hàng giả. Hai là, triển khai đồng bộ các biện pháp phòng, chống trên không gian mạng Internet. Ba là, tổ chức các chuyên đề kiểm tra đột xuất các đối tượng bán hàng trên mạng xã hội.

"Chúng tôi xin khẳng định, việc kiểm tra, rà soát hàng giả và hàng nhái trên mạng sẽ là ưu tiên số một của lực lượng quản lý thị trường từ nay đến năm 2025", ông Trần Hữu Linh nhấn mạnh.

Trong thời gian qua, về mặt chính sách pháp luật, Tổng cục QLTT được Bộ, Thủ tướng Chính phủ giao xây dựng nhiều văn bản ở cấp nghị định, thông tư để có biện pháp kiểm tra cũng như có những chế tài ở mức độ có thể răn đe những đối tượng làm hàng giả và hầu hết những mức xử phạt vi phạm hành chính hiện nay đối với hàng giả đều là khung cao nhất, đấy là về mặt chính sách.

Về mặt thực thi, 3 năm trở lại đây, lực lượng có cách tổ chức để chống hàng giả là xây dựng những tuyến trọng điểm, địa bàn trọng điểm. Trong địa bàn có những tụ điểm nào nổi cộm về hàng giả thì ưu tiên xử lý những tụ điểm ấy trước.

Ông Linh dẫn chứng, chúng ta đều biết ở Hà Nội có một thời gian rất dài ở khu vực Hoàn Kiếm, xung quanh Bờ Hồ, Hàng Gai, Hàng Bông, chợ Đồng Xuân, Hàng Ngang, Hàng Đào… bán hàng giả rất nhiều và khách mua là những người du lịch trong nước và nước ngoài. Nhưng bây giờ chúng ta có thể thấy rằng tỷ lệ bán hàng giả, hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ ở những tuyến chúng tôi gọi là tuyến địa bàn nổi cộm đã giảm đi rất nhiều. Hay trong TP. Hồ Chí Minh, ở tuyến quận 1, trung tâm như chợ Bến Thành hay Saigon Square… lực lượng cũng thường xuyên, liên tục tăng cường việc kiểm tra, xử phạt.

Cùng với đó, Tổng cục triển khai nhiều hình thức tuyên truyền trực quan, giúp người dân phân biệt hàng giả, hàng nhái, hàng xâm phạm sở hữu trí tuệ, ví dụ tổ chức phòng trưng bày hàng giả, hàng nhái ở 62 Tràng Tiền, quận Hoàn Kiếm, Hà Nội.

Cho nên để chống hàng giả, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, ông Linh cho rằng, cần phải quan tâm nhiều đến việc phòng ngừa, bởi vì việc đi kiểm tra của lực lượng QLTT hay các lực lượng chức năng như công an hay hải quan… chỉ là phần ngọn, khi thấy có dấu hiệu thì đi kiểm tra. Bên cạnh đó, các chủ thể, từ người bán, người sản xuất cho đến người tiêu dùng là người mua hàng đều phải có trách nhiệm trong cuộc chiến chống hàng giả này.

Đồng quan điểm, luật sư Nguyễn Tiến Lập, trọng tài viên Trung tâm trọng tài quốc tế Việt Nam cũng cho rằng, công cuộc chống hàng giả không phải nhiệm vụ riêng của cơ quan quản lý, mà cần sự chung tay của doanh nghiệp. Doanh nghiệp muốn bảo vệ thương hiệu thì cần nâng cao "tinh thần chủ động" chứ không phải đợi cơ quan chức năng, còn người tiêu dùng muốn bảo vệ mình thì người tiêu dùng phải trông cậy vào các hiệp hội là những người đại diện cho mình, hoặc các luật sư thành một cơ chế hợp tác đa bên giữa tất cả các bên để giải quyết vấn nạn chung thì tôi nghĩ đấy là con đường, cách thức.