Cơ hội đưa sản phẩm vùng đồng bào dân tộc miền núi, thiểu số lên sàn TMĐT

Dịch Covid-19 vừa qua đã tạo ra một động lực thúc đẩy rất nhiều các địa phương, bà con nông dân và đặc biệt là đồng bào vùng dân tộc thiểu số tích cực tham gia TMĐT. Tại Tọa đàm “Thúc đẩy tiêu thụ sản phẩm vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi qua TMĐT” do Tạp chí Công Thương tổ chức ngày 23/11, ông Nguyễn Bình Minh - Ủy viên BCH Hiệp hội Thương mại điện tử Việt Nam (VECOM) – cho biết, hiện nay, TMĐT tại Việt Nam đang bùng nổ rất mạnh, hầu hết các sàn TMĐT của Việt Nam đều nằm trong top 10 sàn lớn nhất của khu vực Đông Nam Á. Đây là cơ hội thuận lợi cho bà con nông dân được tiếp cận, đưa sản phẩm của các vùng miền đặc trưng, vùng đồng bào dân tộc thiểu số lên sàn TMĐT. Bên cạnh đó, các cơ quan Nhà nước, cũng như các Hiệp hội ngành nghề, địa phương đã hỗ trợ bà con rất nhiều trong việc tham gia các sàn quốc tế, như Alibaba hay Amazon, hoặc các sàn của Việt Nam mà có tham vọng mở rộng ra quốc tế, như Voso của Viettel, Vietnam Post.

“Trong năm 2021 cũng nhờ có Hiệp định thương mại tự do Việt Nam – EU (EVFTA) cùng với sự hỗ trợ của Voso những tấn vải thiều đầu tiên đã tới được Berlin và có giá trị rất cao. Điều này cho thấy TMĐT đã đóng góp rất lớn để đưa những thông tin sản phẩm ở các địa phương, như ở Bắc Giang đến tất cả những nơi trên thế giới, đặc biệt là những thị trường cao cấp”- ông Nguyễn Bình Minh cho hay.

Là 1 trong những tỉnh khá thành công trong việc đưa các sản phẩm hàng hóa địa phương tiêu thụ thông qua các kênh TMĐT, ông Phạm Công Toản - Phó Giám đốc Sở Công Thương Bắc Giang – chia sẻ, trong những năm qua, tỉnh Bắc Giang đã hỗ trợ nhiều chính sách để xây dựng phát triển thương hiệu và tạo ra những sản phẩm mang nét đặc trưng riêng, với những lợi thế cạnh tranh riêng. Hiện nay, tỉnh có 54 sản phẩm chủ lực đặc trưng, vừa là sản phẩm chủ lực, vừa là sản phẩm đặc trưng, vừa là sản phẩm tiềm năng; và có 180 sản phẩm OCOP. Các sản phẩm của Bắc Giang đều được áp dụng khoa học công nghệ vào sản xuất như là Global GAP, Việt GAP và các chương trình quản lý chất lượng tiên tiến.

Trong thời gian gần đây, các doanh nghiệp, hợp tác xã, các hộ sản xuất ở Bắc Giang đã triển khai ứng dụng thương mại điện tử, đặc biệt trong năm 2021 đã mang lại một hiệu quả rất cao.

“Năm 2022, tỉnh Bắc Giang phối hợp các sàn TMĐT đã hỗ trợ 40 hợp tác xã và doanh nghiệp để mở các gian hàng trên các sàn TMĐT và tổ chức hướng dẫn bà con ngay tại vườn cách làm hình ảnh, tiếp nhận đơn hàng chốt đơn hàng, cách đóng gói, quy trình vận chuyển hàng đến tay với người tiêu dùng”- ông Phạm Công Toản chia sẻ.

Chia sẻ kinh nghiệm khi đưa các sản phẩm lên sàn TMĐT, ông Phạm Văn Dũng – Giám đốc Hợp tác xã Hồng Xuân – hợp tác xã đầu tiên của tỉnh Bắc Giang được chứng nhận GlobalGAP và vải thiều của hợp tác xã nằm trong những lô hàng đầu tiên được xuất khẩu sang nhiều nước khó tính như Hoa Kỳ, Nga - cho biết, trong thời gian dịch bệnh Covid-19, hợp tác xã đã cung cấp trên hệ thống sàn điện tử, như Cuccu.vn. Tuy nhiên, để đưa các mặt hàng lên các sàn TMĐT phải có giấy chứng nhận an toàn thực phẩm, giấy chứng nhận Việt GAP và Global GAP. Ngoài ra, chúng tôi phải nêu các nhật ký chăm sóc, tiến tới chuyển sang dần sang chăm sóc nhật ký điện tử.

Trong khi đó, ông Trần Văn Hiếu – Giám đốc Công ty TNHH Phát triển nông nghiệp và tư vấn môi trường DACE – chuyên về các sản phẩm về gia vị - cho hay, hiện nay công ty phân ra 2 kênh khách hàng là B2B và B2B2C. B2B thường bán qua sàn thương mại điện tử là Alibaba. B2C bán ở Việt Nam và Singapore, các hệ thống như Lazada, Shopee hay Tiktok.

“Chúng tôi rất quan tâm đến việc bán hàng qua TMĐT, thậm chí những bài học như ở Trung Quốc bán hàng livestream từ đồng ruộng mà người ta bán được số lượng rất lớn, cho nên việc livestream phải có sự tham gia vào hợp tác xã hay doanh nghiệp chuyên về việc đó. Người nông dân có thể tham gia một phần để giới thiệu về sản phẩm, nhưng việc quản lý, marketing, bán hàng, quản lý big data để theo dõi được quy trình của thị trường, hành vi người tiêu dùng cần phải có sự tham gia của doanh nghiệp”- ông Trần Văn Hiếu nhấn mạnh.

Làm thế nào nào thúc đẩy tiêu thụ các sản phẩm qua TMĐT?

Mặc dù có nhiều thuận lợi khi đưa các sản phẩm nông sản, đặc trưng của vùng miền, vùng dân tộc thiểu số, miền núi lên sàn TMĐT, song theo ông Phạm Văn Dũng, hợp tác xã về nông nghiệp ở vùng cao khi tiếp cận với công nghệ vẫn còn gặp nhiều khó khăn. Bởi họ chỉ sản xuất đơn thuần, quy trình up ảnh trên mạng vẫn còn lúng túng. Bên cạnh đó, số lượng đơn hàng đặt trên các sàn TMĐT số lượng vẫn chưa nhiều; quy trình vận chuyển sản phẩm hoa quả tươi còn khó khăn; thiếu nguồn nhân lực để trực khi khách hàng online đặt hàng.

Đồng quan điểm, ông Phạm Quang Toản cho rằng, khó khăn của các hợp tác xã, nhóm hộ sản xuất hiện nay chính là phải có một lượng sản phẩm đủ cung cấp ra thị trường.

“Đơn cử như việc tiếp cận thị trường quốc tế, chúng tôi có hỗ trợ một đơn vị tham gia sàn TMĐT Alibaba, ngay sau khi lên sàn, trong vòng 1-2 tuần đầu lượng tương tác rất đông, có ngày 600 lượt khách hàng quan tâm nhưng đều yêu cầu tất cả sản phẩm là hữu cơ từ Châu Mỹ, Châu Phi, Châu Âu, Nhật Bản, Hàn Quốc. Điều này cho thấy yêu cầu về chất lượng cực kỳ khắt khe” – ông Phạm Quang Toản dẫn chứng.

Để thúc đẩy tiêu thụ các sản phẩm của vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi qua TMĐT, theo ông Phạm Quang Toản, các doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ sản xuất kinh doanh cần phải làm bộ nhận diện thương hiệu và có sự tương tác giữa khách hàng và các đơn vị sản xuất. Chẳng hạn như Hợp tác xã Hồng Xuân cơ bản của người dân tộc nên các sản phẩm đều mang một hàm lượng văn hóa rất lớn. Ví dụ như sản phẩm rượu của bà con dân tộc Sán Dìu sẽ khác một sản phẩm rượu men lá của bà con dân tộc Tày. Vậy làm thế nào để tạo sự khác biệt, bán được hàng trên sàn TMĐT?

Để giải quyết được vấn đề này, ông Phạm Quang Toản cho hay, trong ngắn hạn, tỉnh Bắc Giang sẽ hỗ trợ bà con đưa hàng hóa lên sàn TMĐT để bán. Về mục tiêu dài hạn, đến năm 2025, tỉnh Bắc Giang sẽ nằm trong top 15 tỉnh có tốc độ chuyển đổi số lớn nhất toàn quốc. Hiện nay, Bắc Giang đã xây dựng một kịch bản cụ thể trong đó có trách nhiệm của Sở Công Thương là cơ quan đầu mối để dẫn dắt, định hướng cho bà con các dân tộc, các hợp tác xã, doanh nghiệp, hộ sản xuất định hướng để phát triển là kinh tế số và trọng tâm là TMĐT. Trong đó, tập trung thay đổi toàn bộ phương thức xúc tiến thương mại; hỗ trợ bà con mang sản phẩm vào những sàn TMĐT lớn phải có trình độ quản trị và đầu tư ứng dụng công nghệ thông tin, phải có cán bộ trẻ ứng dụng, biết ngoại ngữ... Bên cạnh đó phối hợp nhịp nhàng với các cơ quan, ban, ngành trong tỉnh và các Bộ, ngành trung ương các địa phương, để hỗ trợ bà con chốt đơn bán hàng như quá trình thực hiện logistics…

Đứng từ góc độ hợp tác xã, Giám đốc Hợp tác xã Hồng Xuân – ông Phạm Văn Dũng cũng cho rằng, cùng với sự hỗ trợ của các cấp bộ, ngành, chính quyền địa phương, bản thân các hợp tác xã, hộ sản xuất kinh doanh cũng cần phải thay đổi cách bán hàng mới ngoài việc bán hàng theo cách truyền thống. Cùng với đó tuyển dụng lao động trẻ, có kiến thức về khoa học kỹ thuật, để có thể quảng bá, chụp ảnh sản phẩm đưa lên mạng những hình ảnh đẹp nhất; đội ngũ trẻ có thời gian trực kỹ thuật khi có khách hàng đặt online. Ngoài ra, cần khắc phục vấn đề logistics, nhất là khi vận chuyển hoa quả tươi.

 “Thời gian tới, chúng tôi sẽ mở thêm một số kho trung chuyển ở miền Bắc, miền Trung, miền Nam. Với mặt hàng hoa quả tươi như vải, những đơn hàng nhỏ lẻ được đóng hàng một xe container lớn vận chuyển đến kho trung chuyển, sau đó sẽ phân hàng ra đóng thành 10kg một và VNPost nhận trách nhiệm mang hàng đến tận tay khách hàng. Quan điểm của chúng tôi là muốn làm tốt thì chất lượng hàng của sản phẩm phải đẹp, cam kết khi sản phẩm đến khách hàng nếu bị lỗi do vận chuyển hoặc dập nát thì đều đổi ngang một sản phẩm mới mà không phải chi phí”- ông Phạm Văn Dũng chia sẻ thêm.