Hàm lượng chất độc hại vượt ngưỡng cho phép

Theo báo cáo của Tổng công ty Thuốc lá Việt Nam, mẫu thuốc lá nhập lậu JET và HERO được Ban chỉ đạo 127 tỉnh Tây Ninh, Hiệp hội Thuốc lá Việt Nam, Tổng công ty Thuốc lá Việt Nam và nhóm nghiên cứu lấy thông qua Chi cục Quản lý thị trường Tây Ninh với số lượng 100 bao mỗi loại. Mẫu JET và HERO còn nguyên bao, nguyên tút, được bọc trong trong túi PE nguyên niêm phong của Chi cục Quản lý thị trường Tây Ninh.

Kết quả ban đầu cho thấy, JET và HERO nhập lậu không tuân thủ bất kỳ quy định nào của pháp luật Việt Nam: không in cảnh báo sức khỏe bằng hình ảnh, không ghi rõ nơi sản xuất, ngày tháng, năm sản xuất và thời hạn sử dụng, không dán tem thuốc lá, không thực hiện quy định về công bố chất lượng, quy định về an toàn vệ sinh thực phẩm và lộ trình giảm Tar và Nicotin do đó không kiểm soát được chất lượng khi tiêu thụ trên thị trường.

Cụ thể, hai sản phẩm thuốc lá nhập lậu JET và HERO không ghi rõ nơi sản xuất, ngày tháng, năm sản xuất. Vì vậy gây khó khăn trong quá trình kiểm soát chất lượng sản phẩm. Các sản phẩm thuốc lá điếu nếu quá hạn sử dụng sẽ là môi trường tốt để nấm men, nấm mốc phát triển, gây nguy hiểm cho người tiêu dùng như: ngộ độc, ung thư, thậm chí có thể gây tử vong khi sử dụng.

Bên cạnh đó, các sản phẩm thuốc trên không có dán tem thuế, trốn thuế nên được bán rẻ hơn thuốc sản xuất trong nước, vi phạm chính sách pháp luật của Việt Nam, làm mất việc làm và thu nhập của lao động ngành thuốc lá, phá vỡ kế hoạch và chiến lược phát triển vùng nguyên liệu cũng như sản xuất thuốc lá điếu và thất thu rất lớn cho ngân sách Nhà nước.

Mẫu thuốc lá nhập lậu JET có độ ẩm 14,3%, mẫu HERO có độ ẩm 14,6%, độ ẩm của 02 mẫu thuốc lá nhập lậu này cao hơn so với độ ẩm các sản phẩm thuốc lá điếu sản xuất trong nước (13,0±0,5%). Vì vậy, các sản phẩm JET và HERO rất dễ phát sinh nấm men, nấm mốc, giảm chất lượng trong quá trình bảo quản gây ảnh hưởng trực tiếp tới sức khỏe người tiêu dùng khi sử dụng.

Kết quả phân tích thành phần nicotin trong sợi các mẫu JET, HERO cho thấy: hàm lượng nicotin trong sợi của 02 sản phẩm này quá cao so với các sản phẩm thuốc lá điếu sản xuất trong nước, đã ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe người tiêu dùng (mẫu JET hàm lượng nicotin là 2,61%, HERO hàm lượng nicotin là 2,48%).

Kết quả phân tích hàm lượng Cadimi trong 02 mẫu nhập lậu HERO và JET tương đối cao (mẫu HERO là 2,69mg/kg; mẫu JET là 2,11mg/kg). Bình thường lượng Cadimi đối với người cho phép từ 20 - 40microgram/ngày (Theo //suckhoedoisong.vn), nếu người hút 1 ngày 1 bao thuốc HERO hoặc JET tương đương tiếp xúc với khoảng 50 microgram/ngày, với lượng cadimi như vậy, người tiêu dùng sẽ bị nhiễm độc, hệ hô hấp bị kích thích mạnh, tăng men gan, đau xương, xanh xao, thiếu máu, tăng huyết áp và nếu có thai sẽ làm tăng nguy cơ gây dị dạng cho thai nhi.

Một số nghiên cứu cũng cho thấy lượng cadimi trung bình của 54 nhãn hiệu thuốc lá điếu là 1,48 mg/kg (thuốc lá Ấn Độ:1,24 mg/kg, thuốc lá Đức 0,5-1,5 mg/kg - theo Yue L., 1992 Cadmium in tobacco), kết quả cho thấy hàm lượng cadimi trong 02 mẫu thuốc lá nhập lậu HERO và JET cao gấp gần 2 lần so với sản phẩm thông thường, rất nguy hiểm đến sức khỏe cho người sử dụng.

Đáng chú ý, các nghiên cứu đã chỉ ra, thành phần hoá học trong khói của điếu thuốc đã vượt ngưỡng cho phép. Cụ thể, đối với mẫu thuốc lá nhập lậu JET có hàm lượng Nicotin trong khói là 2,09 mg/điếu, hàm lượng Tar 19,6 mg/điếu, CO là 16,6 mg/điếu. Mẫu thuốc lá nhập lậu HERO có hàm lượng Nicotin trong khói là 2,04 mg/điếu, hàm lượng Tar 18,9 mg/điếu, CO là 15,3 mg/điếu. Đối chiếu theo khoản 1, Điều 4 Chương 2 của Quy định về Vệ sinh an toàn đối với sản phẩm thuốc lá ban hành kèm theo Quyết định số 02/2007/QĐ-BYT ngày 15/01/2007 của Bộ Y tế, lộ trình giảm Tar và Nicotin trong khói của một điếu thuốc lá từ ngày 17/3/2014 trở đi, hàm lượng Tar tối đa là 16 mg/điếu, hàm lượng Nicotin tối đa là 1,4 mg/điếu, đối chiếu với kết quả phân tích hàm lượng Tar, Nicotin, CO trong khói 02 mẫu thuốc lá điếu nhập lậu JET và HERO cho thấy: Hàm lượng Nicotin trong khói của một điếu thuốc lá: Mẫu JET đã vượt ngưỡng cho phép 49,2%; Mẫu HERO đã vượt ngưỡng cho phép 45,7%. Hàm lượng Tar trong khói của một điếu thuốc lá: Mẫu JET đã vượt ngưỡng cho phép 12,2% ; Mẫu HERO đã vượt ngưỡng cho phép 11,8%. Bên cạnh đó, cả hai mẫu JET và HERO đều có hàm lượng CO trong khói nằm ở ngưỡng khá cao so các sản thuốc lá điếu trên thế giới: JET 16,6 mg/điếu, HERO 15,3 mg/điếu (trên thế giới hàm lượng CO nằm trong khoảng 5,9-17,4mg/điếu - theo Research paper: Determination of tar, nicotine, and carbon monoxide yields in the mainstream smoke of selected international cigarettes).

Kết quả phân tích bằng phương pháp sắc ký khí khối phổ (GC-MS) tại Viện Khoa học hình sự - Bộ Công an cho thấy trong sợi và khói thuốc HERO và JET nhập lậu đều xuất hiện cấu trúc phân tử các chất độc hại ảnh hưởng tới sức khỏe người tiêu dùng, cụ thể như sau:

Mẫu HERO: Tìm thấy các thành phần (1’s2’s)-Nicotine-N’-oxide; axit Benzeneacetic; axit 3-Hydroxy-4-methoxybenzoic; Caffvsein; 7-Hydroxy-6-methoxy-2H-1-benzopyran-2-one.

Mẫu JET: Tìm thấy các thành phần axit Benzeneacetic, axit 3-Hydroxy-4-methoxybenzoic, 7-Hydroxy-6-methoxy-2H-1-benzopyran-2-one.

Hai mẫu HERO và JET đều có chứa các chất độc hại ảnh hưởng tới sức khỏe người tiêu dùng như gây viêm phế quản mãn tính, gây rối loạn hô hấp. Đặc biệt là chất 7-Hydroxy-6-methoxy-2H-1-benzopyran-2-one thuộc nhóm Coumarin. Nhóm chất coumarin không có trong thuốc lá tự nhiên mà do con người chủ động đưa vào thuốc lá điếu trong quá trình gia liệu phun hương, tạo nên cảm giác hương thơm thích thú, quyến rũ, vị đậm, dễ gây nghiện cho người tiêu dùng. Do sự độc hại của coumarin, để đảm bảo sự an toàn cho người tiêu dùng, tất cả các công ty thuốc lá điếu thuộc Tổng công ty Thuốc lá Việt Nam cũng như trong Hiệp hội Thuốc lá đã tuyệt đối không sử dụng coumarin trong các sản phẩm thuốc lá điếu dưới bất kỳ coumarin ở dạng nào. Hiện nay, ở Việt Nam, nhóm chất Coumarin không có trong danh mục được phép sử dụng trong thực phẩm (Thông tư số 27/2012/TT-BYT ngày 30/11/2012 của Bộ Y tế Hướng dẫn việc quản lý phụ gia thực phẩm). Đặc biệt tại Thái Lan (Food and Agricultural Import Regulations and Standards - Narrative. Approved By: Gary W. Meyer, Agricultural Counselor) và Bộ Canh Nông và Thực Phẩm của Canada (Agriculture et AgroAlimentaire Canada) đã nghiêm cấm sử dụng coumarin thêm vào trong thực phẩm.

Kết quả phân tích trong khói hai mẫu HERO và JET cũng cho thấy, các mẫu này đều có chứa chất độc hại: ung thư phổi, thực quản, tụy, miệng, bàng quang. Trong đó: mẫu JET, tìm thấy các thành phần Acetamide, N-(2-acetyl-3-oxo-4-isoxazolidinyl); p-Toluidine, N-methyl-N-nitroso-. Mẫu HERO, tìm thấy các thành phần 1,2-Diaminonaphtalene; p-Toluidine, N-methyl-N-nitroso-; Acetamide,N-(2-acetyl-3-oxo-4-isoxazolidinyl).

Như vậy, dựa trên các nghiên cứu trên có thể thấy, hàm lượng các chất độc hại trong mẫu nhập lậu JET và HERO đều cao hơn mức thông thường, vượt ngưỡng cho phép của Bộ Y tế Việt Nam.

Quyết liệt loại trừ thuốc lá lậu

Theo số liệu khảo sát của AC NIELSEN, 6 tháng đầu năm 2014, thị phần thuốc lá lậu đã tăng lên 30 - 40%, chiếm 25,3% thị phần. Diễn biến của thuốc lá nhậu lậu trở lên rất phức tạp; nếu như trước đây thuốc lá lậu xuất hiện chủ yếu ở các tỉnh miền Tây, hiện nay đã xuất hiện thêm và lan tràn ở nhiều tỉnh miền Trung, miền Bắc trên phạm vi toàn quốc.

Cũng theo Hiệp hội Thuốc lá Việt Nam (VTA), với tổng cộng khoảng 850 triệu bao thuốc/năm, 02 nhãn hiệu thuốc lá JET và HERO hiện chiếm hơn 90% thị phần thuốc lá lậu tại Việt Nam. Thuốc lá lậu đã ảnh hưởng rất lớn đến tình hình kinh tế, xã hội và sức khỏe cộng đồng: Theo số liệu của Oxford Economics 2012, thuốc lá nhập lậu gây thất thu ngân sách Nhà nước 6.500 tỷ đồng, bằng 42% tổng đóng góp ngân sách Nhà nước của toàn ngành thuốc lá. Dự kiến với tốc độ tăng trưởng như hiện nay thì 2014 ngân sách Nhà nước có thể thất thu hơn 8.000 tỷ đồng.

Ông Vũ Văn Cường, Chủ tịch Hiệp hội Thuốc lá Việt Nam

Ông Vũ Văn Cường, Chủ tịch Hiệp hội Thuốc lá Việt Nam cho biết: Hiện nay, buôn lậu thuốc lá đang thu siêu lợi nhuận. Môi trường pháp lý nghiêm ngặt đối với ngành thuốc lá trong nước đang vô tình gián tiếp tạo điều kiện cho thuốc lá nhập lậu phát triển nhanh chóng; một môi trường cạnh tranh không bình đẳng, khu vực kinh tế ngầm mà cụ thể ở đây là tình trạng buôn lậu, trốn thuế phát triển. Thuốc lá lậu do trốn thuế (Thuế TTĐB 65%, VAT 10%,…) nên có thể bán rẻ hơn thuốc lá sản xuất trong nước nhiều lần, người tiêu dùng Việt Nam do thu nhập thấp sẽ quay sang hút thuốc lá lậu. Thuốc lá lậu trốn thuế, giá rẻ và không phải in cảnh báo sức khỏe, không phải trích Quỹ phòng chống tác hại thuốc lá nên sẽ được người tiêu dùng sử dụng nhiều hơn chứ không giảm. Đặc biệt, thuốc lá nhập lậu rất nguy hại đến sức khỏe cộng đồng do không kiểm soát được chất lượng sản phẩm, không bị chi phối bởi quy định về nồng độ Tar, Nicotine, không đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm.

Nhận thức rõ tác hại của thuốc lá lậu, trong nhiều năm qua, Hiệp hội Thuốc lá Việt Nam đã tích cực tham gia, hỗ trợ lực lượng chức năng trong công tác phòng chống buôn lậu thuốc lá. Hiệp hội thường xuyên hỗ trợ về tài chính, cung cấp thông tin kịp thời cho các lực lượng chức năng. Tổng kinh phí hỗ trợ từ năm 2007 đến hết 7 tháng đầu năm 2014 cho các hoạt động là 43,7 tỷ đồng.

Hiệp hội Thuốc lá Việt Nam phối hợp với Cục Quản lý thị trường triển khai dán áp phích cảnh báo về vi phạm trong buôn bán, vận chuyển thuốc lá nhập lậu

Theo ông Vũ Văn Cường, để giải quyết tình trạng này, Hiệp hội Thuốc lá Việt Nam đã kiến nghị Chính phủ chỉ đạo các cơ quan chức năng và các địa phương triển khai khẩn trương, toàn diện, kiên quyết chống buôn lậu thuốc lá ở cả đầu vào và đầu ra như Chính phủ đã làm trong những năm 1990. Ngăn chặn buôn lậu thuốc lá tại các cửa khẩu, các tuyến biên giới; đồng thời kiểm tra, phát hiện và xử lý nghiêm các cửa hàng, tụ điểm, đối tượng lưu trữ, vận chuyển buôn bán thuốc lá điếu nhập lậu trên thị trường.