Phát triển chưa tương xứng tiềm năng

Việt Nam, có nguồn tài nguyên quặng Titan đã được phát hiện với quy mô lớn, là tiền đề hết sức quan trọng để xây dựng ngành công nghiệp khai thác, chế biến Titan hiện đại phục vụ sự phát triển kinh tế - xã hội đất nước trong dài hạn. Theo báo cáo của Hiệp hội Titan Việt Nam, tính đến tháng 01 năm 2011, có 89 mỏ và điểm quặng đã được khảo sát, thăm dò, đánh giá trữ lượng với trữ lượng và tài nguyên quặng khoáng vật nặng có ích là 657,861 triệu tấn (trong đó có 78,645 triệu tấn Zircon). Trong những năm qua đã khai thác khoảng 8,0 triệu tấn khoáng vật nặng, trong đó Zircon khoảng 1,0 triệu tấn. Trữ lượng và tài nguyên dự báo có thể huy động cho quy hoạch khoảng 440 triệu tấn. Với tiềm năng này, dự tính Việt Nam sẽ được xếp vào ngôi vị 6 nước đứng đầu thế giới về trữ lượng khoáng sản Titan.

Mặc dù vậy, thực trạng hoạt động của ngành Titan Việt Nam đang phải đối mặt với rất nhiều khó khăn, thử thách. Tại buổi tọa đàm, các đại biểu đã nêu lên rất nhiều vấn đề bất cập: giá cả vật tư, nguyên liệu, vật liệu như: xăng dầu, than, sắt, thép, xi măng, điện, máy móc, thiết bị vật tư phụ tùng tăng cao; Doanh nghiệp thiếu vốn, trong khi lãi suất vay ngân hàng cao; Chủ trương tăng thuế xuất khẩu đối với quặng tinh Ilmenite nhằm hạn chế xuất khẩu đối với quặng tinh dư thừa sau khi cân đối đủ nguyên liệu cho chế biến sâu cũng gây tác dụng ngược và khiến tình trạng xuất lậu trốn thuế gia tăng; Công nghệ chế biến chậm thay đổi khiến nhiều doanh nghiệp phải chống đỡ vất vả để duy trì sản xuất, v.v...

Vấn đề tồn kho trong ngành Tiatan cũng là chủ đề nóng tạo ra nhiều ý kiến bàn thảo. Tổng Giám đốc Công ty cổ phần khoáng sản Bình Định (BIMICO), ông Nguyễn Văn Tống cho rằng: Việc tồn kho lớn là do không có việc làm, không có thu nhập, trong lúc giá cả hàng hóa tiêu dùng tăng cao, ảnh hưởng lớn đến cuộc sống người lao động. Thậm chí tồn kho xuất khẩu lớn đang tạo ra nguy cơ hàng trăm tỷ đồng đổ vào các dự án sẽ biến thành sắt vụn, đẩy nhiều doanh nghiệp vào bờ vực phá sản. Biện pháp trước tình hình trên là phải ngăn chặn việc xuất lậu quặng titan thô ra nước ngoài trá hình bằng cách bán cho các đơn vị trung gian.

Thời gian qua, các doanh nghiệp Titan trong nước đã tích cực đầu tư cho các nhà máy. Hiện có 10 nhà máy đang hoạt động với công suất 56.500 tấn/năm; 2 nhà máy sản xuất Ilmenite hiện hoàn nguyên công suất 20.000 tấn/năm và 5 nhà máy luyện xỉ đã sản xuất giai đoạn 1 đạt công suất 84.000 tấn/năm. Theo các doanh nghiệp, vấn đề đầu tư, xây dựng nhà máy để gia tăng giá trị sản phẩm rất được quan tâm nhưng lại không dễ thực hiện bởi cần phải có vốn lớn, công nghệ hiện đại, trong khi đó ngân sách lại có hạn.

Ông Nguyễn Mạnh Quân, Vụ trưởng Vụ Công nghiệp nặng, Nạp Tiền 188bet cho biết: Hiện tại các doanh nghiệp mới chủ yếu khác thác và tuyển tinh là chính, trong khi đó việc chế biến sâu lại chưa phổ biến và được đầu tư đúng mức. Số lượng doanh nghiệp tham gia khai thác, tuyển thô quặng titan tăng khá nhiều nhằm đáp ứng nhu cầu quặng tinh titan trên thế giới ngày càng tăng. Tuy nhiên, những đơn vị này không đủ chuyên môn, khai thác bừa bãi, làm thất thoát tài nguyên, hủy hoại môi trường, xuất lậu quặng thô, gây thiệt hại kinh tế đất nước. Bên cạnh đó, tiến độ hoạt động của các dự án chế biến sâu rất chậm, không theo đúng quy hoạch nên có sự chênh lệch lớn giữa cung và cầu.

Giải pháp định hướng

Trước tình hình trên, các đại biểu đại diện các doanh nghiệp và địa phương đã thống nhất các kiến nghị, đề xuất với chính phủ, các cơ quan quản lý nhằm tháo gỡ khó khăn chung, tạo điều kiện cho ngành công nghiệp titan phát triển mạnh và bền vững.

Ông Ngô Quốc Hội, Giám đốc Công ty Cổ phần Khoáng sản An Khánh cho rằng, Nạp Tiền 188bet nên trình Chính phủ xem xét cho phép kéo dài thời hạn xuất khẩu tinh quặng Titan nhằm giúp doanh nghiệp giải phóng hàng tồn kho, duy trì sản xuất và có vốn đầu tư cho các dự án chế biến sâu.

Ông Lê Văn Lịch, Chủ tịch Hiệp hội Titan Việt Nam đề xuất nhiều giải pháp gỡ khó cho các doanh nghiệp

Theo ông Lê Văn Lịch, Chủ tịch Hiệp hội Titan Việt Nam, cần đề nghị Chính phủ sớm phê duyệt “Quy hoạch phân vùng thăm dò, khai thác, chế biến và sử dụng quặng titan giai đoạn đến năm 2020, có xét tới năm 2030” để các địa phương, doanh nghiệp chủ động trong đầu tư, đặc biệt là các dự án chế biến sâu để ổn định sản xuất và phát triển. Tăng cường công tác quản lý nhà nước về hoạt động khoáng sản từ quản lý, bảo vệ mỏ, đến cấp phép thăm dò, khai thác, chế biến và sử dụng quặng titan để chấm dứt ngay tình trạng khai thác, vận chuyển buôn bán trái phép, xuất khẩu lậu làm thất thoát nghiêm trọng tài nguyên và thất thu lớn ngân sách nhà nước. Điều chỉnh các loại thuế, phí theo hướng điều chỉnh giảm vì hiện nay các loại thuế, phí đối với sản phẩm quặng titan là rất cao. Đề nghị tạo điều kiện vay vốn với lãi suất ưu đãi, đặc biệt là cho các dự án chế biến, cần nguồn vốn rất lớn, thời gian đầu tư dài, thời gian thu hồi vốn lâu, giúp doanh nghiệp xúc tiến đầu tư nhanh, chọn quy mô công suất đạt hiệu quả kinh tế, lựa chọn công nghệ, thiết bị tiên tiến, thân thiện với môi trường. Bên cạnh đó, cần đề nghị xem xét thực trạng mất cân đối giữa khối lượng quặng tinh sản xuất với khối lượng quặng tinh Ilmenite sử dụng làm nguyên liệu chế biến sâu hàng năm và khối lượng tồn kho hiện nay để có lộ trình xuất khẩu hợp lý, nhằm tạo điều kiện cho doanh nghiệp duy trì sản xuất và tích tụ vốn để đầu tư.