Buôn lậu thuốc lá: Nhiều thủ đoạn tinh vi

Thứ trưởng Đỗ Thắng Hải chủ trì cuộc họp

Báo cáo về công tác chống buôn lậu thuốc lá điếu, sản xuất, kinh doanh thuốc lá giả năm 2013 và 4 tháng đầu năm 2014, ông Trịnh Văn Ngọc, Phó Cục trưởng Cục Quản lý thị trường (QLTT) cho biết: Hoạt động buôn lậu thuốc lá điếu ngoại diễn ra trên cả 3 tuyến biên giới của Việt Nam với Trung Quốc, Lào và Campuchia do lợi nhuận mang lại rất cao cho các đối tượng buôn lậu. Tình hình nhập lậu thuốc lá điếu ngoại đặc biệt nghiêm trọng ở tuyến biên giới các tỉnh giáp biên Việt Nam – Campuchia như Tây Ninh, An Giang, Long An, Đồng Tháp, Kiên Giang; địa bàn tàng trữ, tiêu thụ chủ yếu là TP. Hồ Chí Minh và một số tỉnh miền Tây Nam Bộ, miền Đông Nam Bộ, trong đó TP. Hồ Chí Minh được xem là địa bàn trọng điểm. Trong năm 2013 và 3 tháng đầu năm 2014 các lực lượng chức năng đã phát hiện và bắt giữ, xử lý trên 6 triệu bao thuốc lá lậu các loại và 19.836 kg nguyên liệu, riêng lực lượng QLTT năm 2013 thu giữ 1.064.384 bao và 5.357 kg nguyên liệu thuốc lá. Các lực lượng chức năng đã quyết liệt thực hiện chỉ đạo của Chính phủ, các Bộ, ngành tập trung kiểm tra, xử lý buôn lậu, buôn bán, vận chuyển thuốc lá điếu nhập lậu trên các tuyến biên giới và trong nội địa. Tình hình buôn lậu, buôn bán vận chuyển thuốc lá điếu vẫn diễn biến phức tạp với những phương thức, thủ đoạn hoạt động tinh vi và đa dạng hơn. Đối tượng đầu nậu, người vận chuyển hình thành những đường dây liên huyện, liên tỉnh, xuyên quốc gia, móc nối giữa trong nước với nước ngoài. Tại khu vực biên giới và trên đường vận chuyển vào nội địa, đối tượng đầu nậu tổ chức đường dây rất tinh vi, điều hành chặt chẽ, sử dụng các thủ đoạn thuê người vận chuyển, đa số là dân thường, với phương thức chủ yếu là vận chuyển trên đồng ruộng, sông rạch. Thuốc lá nhập lậu được chia nhỏ, tập kết, cất giấu rải rác trong nhà dân; dùng các phương tiện ô tô, xe máy, ghe máy vận chuyển sâu vào nội địa. Khi vận chuyển các đối tượng buôn lậu tổ chức các nhóm theo dõi lực lượng chức năng, sử dụng các thiết bị liên lạc hiện đại để cảnh giới và đi theo hộ tống đối tượng vận chuyển, sẵn sàng cản trở hoặc chống đối lực lượng kiểm tra để giành giật lại hàng, khi bị bắt thì vận động lực lượng cướp lại thuốc lá. Các đối tượng hoạt động không có quy luật, không kể ngày đêm, tùy thuộc các lực lượng chống buôn lậu hoạt động kiểm tra lúc nào. Thời gian đưa hàng qua biên giới và vận chuyển vào nội địa thường xuyên thay đổi, chủ yếu hoạt động ngoài giờ hành chính, vào buổi tối, ban đêm, ngày nghỉ.

Trong thị trường nội địa, thuốc lá lậu tuy không còn được bày bán công khai như trước nhưng vẫn được các đối tượng kinh doanh nhà hàng, khách sạn…bán lén lút với số lượng không ít. Thủ đoạn chủ yếu là cất giấu thuốc lậu tại nơi ở hoặc gửi ở nhà bên cạnh để bán cho khách, khi bị kiểm tra thì ném thuốc lá ra khỏi nơi kinh doanh và không thừa nhận là chủ hàng. Việc tổ chức khám nơi cất giấu là nhà ở và phương tiện vận chuyển đang lưu thông trên đường là rất khó khăn do khi xin được lệnh khám nhà thì thuốc lá điếu ngoại nhập lậu đã được đối tượng tẩu tán hết hoặc không thể buộc dừng xe lúc đang vận chuyển.

Chống thuốc lá lậu: Nhiệm vụ sống còn

Theo ông Phạm Kiến Nghiệp, Tổng Thư ký Hiệp hội Thuốc lá Việt Nam, hiện nay thuốc lá nhập lậu vào thị trường Việt Nam đang gia tăng nhanh chóng. Theo số liệu khảo sát năm 2012 của Trung tâm Thuế và Đầu tư Quốc tế và tổ chức Oxford Economics, Việt Nam là thị trường tiêu thụ thuốc lá lậu lớn thứ 2 trong số 11 quốc gia Châu Á được khảo sát. Riêng năm 2013, khoảng 17 tỷ điếu thuốc lá nhập lậu vào thị trường Việt Nam; 2 tháng đầu năm 2014, thuốc lá lậu tăng 43% so với cùng kỳ năm 2013. Thuốc lá nhập lậu đã tác động xấu đến nhiều mặt kinh tế và xã hội của đất nước: Lấy đi 20% thị phần thuốc lá điếu nội địa. Năm 2012 thuốc lá lậu làm thất thu ngân sách nhà nước 6.500 tỷ đồng, tương đương 309 triệu USD; Làm mất sản lượng nguyên liệu: 18.000 tấn/năm (tương đương diện tích trồng là 10.000 hecta); Mất việc làm của nông dân: 5 triệu công lao động/năm, mất việc làm của công nhân: 600.000 công lao động/năm; và hàng trăm nghìn lao động trong các ngành thương mại, dịch vụ liên quan. Bên cạnh đó, thuốc lá lậu không tuân thủ bất kỳ quy định nào về in cảnh báo sức khỏe bằng hình ảnh, an toàn vệ sinh thực phẩm và lộ trình giảm Tar và Nicotine, không kiểm soát được chất lượng nên sẽ gây tác hại nhiều đến sức khỏe cộng đồng.

Cũng theo kiến nghị của ông Nghiệp, “hiện nay ngành công nghiệp thuốc lá Việt Nam đang hoạt động trong môi trường pháp lý nghiêm ngặt nhất thế giới, vượt trên các khuyến nghị chính sách của Công ước khung Kiểm soát thuốc lá toàn cầu (FCTC). Thuốc lá nội địa phải in cảnh báo sức khỏe bằng hình ảnh chiếm 50%, trong khi FCTC chỉ khuyến cáo in chữ hoặc hình ảnh cảnh báo sức khỏe, diện tích in không nhỏ hơn 30% mỗi mặt chính bao thuốc. Thuốc lá sản xuất trong nước đóng góp vào Quỹ phòng, chống tác hại của thuốc lá, từ 1/5/2013 là 1% trên giá tính thuế tiêu thụ đặc biệt (TTĐB) , tăng lên 1,5% vào tháng 5/2016 và đạt mức 2% vào tháng 5/2019. Các nước khác chỉ có quỹ nâng cao sức khỏe cộng đồng chung như tác hại rượu bia, thuốc lá, ô nhiễm môi trường. Bên cạnh đó, ngành sản xuất thuốc lá Việt Nam còn chịu tác động của lộ trình giảm Tar và Nicotine; nguyên liệu đầu vào và sản xuất bị kiểm soát ngặt nghèo; cấm quảng cáo và khuyến mại dưới mọi hình thức, yêu cầu cấp phép toàn diện ( bao gồm cả bán lẻ), v.v… Trong khi đó, thuốc lá nhập lậu trốn thuế, giá rẻ và không phải in cảnh báo sức khỏe, không phải trích Quỹ phòng chống tác hại thuốc lá, lại đang được bày bán công khai. Điều này đã và đang tạo ra sự cạnh tranh rất bất bình đẳng giữa thuốc lá hợp pháp và thuốc lá lậu. Do vậy “nhiệm vụ sống còn của ngành thuốc lá Việt Nam chính là chống thuốc lá lậu”, ông Phạm Kiến Nghiệp nhấn mạnh.

Vòng luẩn quẩn của tăng thuế

Liên quan đến các vấn đề của ngành thuốc lá, ông Vũ Văn Cường, Chủ tịch Hiệp hội Thuốc lá Việt Nam cũng bày tỏ những quan điểm về Dự thảo Luật Thuế TTĐB do Bộ Tài chính đang xin ý kiến góp ý. Theo ông Cường, việc tăng thuế cần được xem xét trong bối cảnh tình hình buôn lậu thuốc lá đang ngày càng phức tạp và có ảnh hưởng tiêu cực như hiện nay. Buôn lậu thuốc lá đang thu siêu lợi nhuận, tăng thuế TTĐB sẽ làm mức lợi nhuận của buôn lậu thuốc lá cao hơn, dẫn đến buôn lậu gia tăng. Thực tế khi thuế TTĐB tăng từ 45% lên 55% vào năm 2006 và 65% vào năm 2008 đã gây ra sự tăng đột biến của thuốc lá nhập lậu khoảng 6 tỷ điếu (từ 12 tỷ điếu năm 2006 lên 18 tỷ điếu năm 2008). Thuốc lá lậu do trốn thuế nên có thể bán rẻ hơn thuốc lá sản xuất trong nước nhiều lần, người tiêu dùng Việt Nam do thu nhập thấp sẽ quay sang hút thuốc lá lậu. Do thuốc lá lậu tăng thì thuốc lá sản xuất trong nước sẽ bị thu hẹp và tổng thu ngân sách nhà nước có thể sẽ giảm chứ không tăng mặc dù tăng thuế suất. Thực tế này dang tạo ra vòng tròn luẩn quẩn của việc tăng thuế.

Do vậy, Hiệp hội Thuốc lá Việt nam hoàn toàn đồng tình với chủ trương áp dụng các biện pháp về thuế để tăng thu cho ngân sách nhà nước và giảm tiêu dùng thuốc lá. Tuy nhiên, việc tăng thuế cần được cân nhắc vào thời điểm phù hợp, với mức tăng phù hợp để tránh những tác động ngược, vừa không đạt được mục tiêu tăng ngân sách, vừa không giảm tiêu dùng trong khi lại tạo thêm khó khăn cho Ngành.

Quyết tâm xử lý thuốc lá lậu

Tại cuộc họp, Thứ trưởng Đỗ Thắng Hải đã bày tỏ sự đồng tình và thống nhất cao đối với những kiến nghị của Hiệp hội thuốc lá Việt Nam và Cục Quản lý thị trường về việc tăng thuế TTĐB và chống thuốc lá lậu. Theo đó, Nạp Tiền 188bet sẽ trình Chính phủ xem xét tạm thời chưa tăng thuế TTĐB và đẩy mạnh công tác chống buôn lậu thuốc lá vào thị trường Việt Nam để tăng thu cho ngân sách nhà nước. Sau khi đã ngăn chặn được đáng kể lượng thuốc lá nhập lậu, sẽ xem xét tăng thuế suất thuế TTĐB theo lộ trình tăng dần, phù hợp với tình hình thực tế.

Liên quan cụ thể tới vấn đề chống buôn lậu thuốc lá, Thứ trưởng Đỗ Thắng Hải khẳng định, Nạp Tiền 188bet sẽ quyết tâm giải quyết vấn đề buôn lậu thuốc lá trong thời gian tới. Theo đó, Bộ sẽ dự thảo và trình Chính phủ sớm phê duyệt Đề án phòng ngừa, ngăn chặn buôn lậu, vận chuyển tàng trữ, buôn bán thuốc lá điếu ngoại nhập lậu trên tuyến biên giới Tây Nam. Đồng thời, Thứ trưởng chỉ đạo các biện pháp quyết liệt để giải quyết vấn nạn trên: Lực lượng QLTT cần triển khai quyết liệt các đợt cao điểm kiểm tra ngăn chặn việc buôn bán, vận chuyển, kinh doanh thuốc lá nhập lậu. Tại các địa bàn biên giới, QLTT cần phối hợp chặt chẽ với lực lượng biên phòng, hải quan và chính quyền địa phương nhằm triển khai khẩn trương, toàn diện, kiên quyết chống buôn lậu thuốc lá ở cả đầu vào và đầu ra. Ngăn chặn buôn lậu thuốc lá tại các cửa khẩu, các tuyến biên giới; đồng thời kiểm tra, phát hiện và xử lý nghiêm các cửa hàng, tụ điểm, đối tượng lưu trữ, vận chuyển buôn bán thuốc lá điếu nhập lậu trên thị trường. Tại thị trường nội địa, các lực lượng chức năng cần phối hợp chặt chẽ với lực lượng Công an nhằm triệt phá các đường dây, ổ nhóm buôn lậu. Song song với đó cần tăng cường việc giáo dục tuyên truyền về ý thức chấp hành pháp luật cho người dân nhằm tránh việc tiêu thụ thuốc lá lậu và tiếp tay cho các hoạt động buôn lậu.